Sağlıksız çocuklarla gençlerden oluşan 'dizel kuşağı' adına harekete geçmek

Açık Gazete
-
Aa
+
a
a
a

Sağlıksız çocuklar ve gençlerden oluşan bir “dizel kuşağı” yaratan bu kirli endüstrilerin lobisine karşı harekete geçebilir miyiz? 

Fotoğraf: AFP

Dünkü vakayinamede yeryüzünde canlıları bekleyen en büyük tehditlerden biri olan küresel ısınma ve iklim yıkımının canlılar alemi üzerindeki etkilerine yer vermiştik. Konu üzerinde uzun yıllardır çalışan ve sayısız yazı kaleme alan Dahr Jamail’in ürkünç yıl sonu değerlendirmesini özetlemeye çalışmıştık

 

Bugünkü vakayinameyi de, başta çocuklarımız olmak üzere canlılar âleminin önündeki aynı derecede büyük bir felakete ayırdık. Hava kirlenmesi felaketi. Konu üzerinde sayısız yazısı ve birçok kitabı bulunan Guardian köşe yazarı ve aktivist George Monbiot’nun yeni yılda yazdığı “Toksik dumanlar çocuklarımızı tehdit ediyor. Kirlilik lobisine karşı mücadeleye girmeliyiz” başlıklı ilk yazıyı sizler için özetledik:

 

Uluslararası Çevre Araştırmaları ve Kamu Sağlığı Dergisi’ndeki çok yeni bir araştırma, komür, mazot ve doğal gaz gibi fosil yakıtların yakılmasının çocukların sağlığına karşı “dünyadaki en ciddi tehdit” olduğunu ortaya koyuyor: Dünya çocuklarının yaşama şansları, onlar daha dünyaya gelmeden tehlikeye giriyor! Egzos borularından çıkan dumanlar hamile kadınların akciğerlerinden geçip plasentada birikiyor. British Medical Journal (Britanya Tıp Dergisi), bunun yarattığı erken doğum ve düşük doğum oranı riski açısından “kamu sağlığı felaketine yaklaşan bir durum”dan bahsediyor.

 

Tekrar tekrar sürekli zehirlenme, araştırmacıların yeni bulgularına göre çocukların zekâsında “muazzam bir azalma”ya yol açıyor. Hava kirliliğine uzun süre maruz kalmak, sözel testlerde ve matematik testlerinde bilişsel performansa sekte vuruyor. Kirlilik zihinsel yetilerin yanı sıra akciğerlerin büyümesini de engelliyor – astım, kanser, inme ve kalp yetersizliği riskini artırıyor.

 

Bu durum “Dizel Kuşağı”nı, yani 2001’den sonra doğan çocukları nasıl etkileyecek? Dizel (mazot) kullanan araçlar belki biraz daha az karbon diyoksit üretiyor olabilir, ama daha fazla azot oksit ve parçacık salıyorlar havaya. Bu eğilim, araba üreticilerinin (Wolksvagen vb) büyük hileleri ile birleşince çok daha büyük boyuta ulaşıyor: Sonuç: bütün bir kuşak – 0-18 yaş arası – okkanın altında!

 

Hava kirliliği ile çocuklardaki zihinsel hastalıklar arasındaki ilişki belirlenince, İngiliz çocuklarında psikiyatrik bozuklukların 1999’dan beri çok arttığını izah etmek kolaylaşıyor mu? Bir başka araştırma Londra’da hava kirliliğine en çok maruz kalanların demans risklerinin arttığını söylüyor. Yazar da soruyor: “Önümüzdeki 40-50 yılda patlayacak bir bunama bombası mı tetikledik yoksa?”

 

Zehirli gazlar,attıkları her adımda çocuklarımızın yüzüne püskürtülüyor. Özellikle okula gidip gelirlerken. Araba ve servis araçlarının içinde iken en çok parçacık solumaktalarmış! Yeni bilimsel veriler, çevredeki yollardan gelen kirleticilerin en çok dersliklerde biriktiğini gösteriyor! Okul içindeki hava, dışarıdaki havadan daha kirli! Yani, hükümetler tamamen pasif kalınca, çocuklarımızı okula göndermekle, onların zihinlerine hasar vermiş oluyoruz!

 

Dünya çocuklarının % 90’ından fazlası tehlikeli kirlilik seviyelerine maruz kalıyor. Bu durumda bir uluslararası OHAL’den bahsedebiliriz, diyor Monbiot. O halde, zehirli maddelerin yasaklanması için niye harekete geçmiyoruz? Cevabı bilinmiyor: Britanya’da da, Türkiye’de de, dünyanın pek çok ülkesinde yeni yollar yapılıyor, yeni araçlar yollara sürülüyor.

 

Tıp dergisi Lancet’in 2017 raporunda hava kirliliğinin tütün kullananlardan fazla, Aids, verem ve sıtma toplamından ise 3 kat fazla insan öldürdüğü belirlendi! Yazar soruyor: “Hükümetler, kalkınma ajansları, sağlık ve hayır kuruluşları öncelik tanır diye bekledik, ama nafile. Save the Children nerede? Ya, Sınır Tanımayan Doktorlar? Bill ve Melinda Gates, ve diğerleri sıtmanın kökünü kazımak için uğraşırlarken, her yerdeki kirli havadan niye ses yok?”

 

Yazar sormaya devam ediyor: “Dünya Sağlık Federasyonu kalp ve inme konusunda, Vital Strategies sağlık vakfı –Gates, Bloomberg ve Zuckerberg’in parasal desteği ile– kalp damar hastalıkları konusunda küresel koalisyonlar kurarlarken, tuz ve trans yağlardan çok daha fazla insanı öldüren hava kirlenmesini neden atladılar? Bulaşmayan hastalıklarla uğraşan BM Görev gücü ve küresel eylem planı ilan eden Dünya Sağlık Örgütü cenahında aynı garip sessizlik neden? Hava kirliliği gündemde yok. Neden acaba?”

 

Monbiot, üç sebep sayıyor: 1) Enfeksiyon hastalıklarında olduğu gibi tarihi kahramanlık hikâyeleri (Pasteur, Fleming, John Snow) yok. 2) Gereken müdahaleler sisteme ilişkin. Tüm ulaşım ve endüstri sistemleri baştan başa değişmek zorunda. 3) Tüberküloz ya da çocuk felcinin yayılmasından kimse bir yarar sağlamıyor; oysa fosil yakıt, otomotiv ve altyapı şirketlerinin devasa lobisi var: Bu lobi hava kirlenmesine ve buna sebep olan teknolojilere karşı etkili eyleme girişilmesini bloke ediyor. Yani hava kirliliğini karşına alırsan, dünyanın en güçlü endüstrilerinden bazılarının muazzam birleşik gücünü karşına almış olursun. “Hava kirliliği, yolsuzluk ve çürümenin en açık-seçik, elle tutulur tezahürüdür.”!

 

Çözüm? “Çözüm siyasi” diyor yazar ve önerilerini sıralıyor: “Bu lobinin gücüne karşı koymak, lobinin ele geçirdiği hükümetleri alaşağı etmek, ardından özel arabalar ve sürekli genişleyen yol şebekeleri yerine elektrikli toplu taşımacılığı, yürümeyi ve bisikleti geçirmek, ve bir de kirli endüstrilere sıkı denetimler getirmek.”

 

“Çocuklarımızı hastalıklardan koruduklarını iddia edenler bizi yolda bıraktılar” diyor Monbiot. Ve ekliyor: “Dolayısıyla, harekete geçmeliyiz.”

***

Vakanüvisiniz hakir de sorar: Ülkede de yeni bir yerel seçim arefesindeyiz ya hazır? Sağlıksız çocuklar ve gençlerden oluşan bir “dizel kuşağı” yaratan bu kirli endüstrilerin lobisine karşı harekete geçebilir miyiz? Ne dersiniz?

 

Vakanüvis ÖM

 

Yazının orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.