Haftanın Kitabı'nda Ceyhan Usanmaz, 'gülme'nin etkilerine odaklanan Yves Bossart'ın "Her Şeye Rağmen Gülmek" adlı kitabı ile Charles Baudelaire'in "Gülmenin Cevheri Üzerine" adlı denemesi üzerine konuşuyor.
Stresi azaltıyor, bağışıklık sistemini güçlendiriyor, kan dolaşımına olumlu etki ediyor, ağrıyı dindirebiliyor, korku ve öfkeyi azaltıyor... Bir seyyar satıcının yüksek perdeli sesiyle okunduğunda insanı ister istemez meraklandıracak özellikler bunlar ama aktarlara hücum etmeye gerek yok; adını duymadığımız şifalı bir bitki değil bunları sağlayan! Kaliforniya'daki bir enstitünün yaptığı bazı ampirik araştırmaların sonucuna göre, gülmenin ruh ve beden sağlığı üzerine etkileri böyle belirlenmiş. İsviçreli bilim insanları da onaylıyordur eminim! Gerçi, eksantrik bir bitkiyi arayıp bulmak, gülmekten daha kolay gelebilir bugünlerde. Eğer siz de böyle bir ruh halindeyseniz, felsefeci Yves Bossart'ın Türkçede yeni yayımlanan Her Şeye Rağmen Gülmek kitabı stresinizi biraz azaltıp ağrıyı dindirebilir!
Yves Bossart, şanslı isimlerden; üç ve altı yaşında iki kız babası olarak kaçınılmaz zorlukların yanı sıra bol oyunlu ve kahkahalı bir dönemin içinde bulmuş kendisini. Aynı zamanda bu, Her Şeye Rağmen Gülmek kitabını ortaya çıkaran sorgulamalara girişmesine de sebep olmuş. "Her ikisi de bana tekrar tekrar insanın yaşayan bir çelişki timsali, zıtlıkların şekillendirdiği bir varlık olduğunu gösterdiler. Ruh ve beden, akıl ve duygu, mutluluk ve keder, özgürlük ve zorunluluklar, oyun ve ciddiyet – hepsi de birbirine aslında bizim sandığımızdan çok daha yakınlar. (...) İşte kızlarım da, insanın oyuncu bir varlık, yani homo ludens olduğunu görmemi sağladılar. (...) Komiklik, şaka ve espri, çoğu zaman ölçüyü kaçırmanın oyuncu halleridir."
Yves Bossart, felsefe eğitimi almış; dolayısıyla mizah neye hizmet eder, neden güleriz, bir şeyleri neden komik buluruz, komiklik zevkten zevke değişir mi, nelere gülebiliriz, mizah olmadan iyi bir hayat sürmek mümkün mü gibi soruların peşine düştüğü çalışmasında kimi yazarlardan ve beklenebileceği gibi ağırlıklı olarak kimi düşünür ve filozoflardan bolca referans kullanıyor. Mizah bir felsefe olarak ele alınabilir mi, sorusunu da soruyor. Belki düşünülebilir ama soyut veya asık suratlı bir kitap değil Her Şeye Rağmen Gülmek; belli ki Yves Bossart, pratik alanda da tecrübeli bir isim. Kendisi, felsefe konulu stand-up gösterileri de yapıyormuş...
Yves Bossart'ın referansları arasında Charles Baudelaire’e rastlayamıyoruz. Zaten Kötülük Çiçekleri, Paris Sıkıntısı gibi isimlere sahip kitapların yazarı hakkında böyle bir beklentiye girmek anlamsız gelebilir! Oysaki, "komik" bir tesadüf eseri, Her Şeye Rağmen Gülmek kitabıyla neredeyse eşzamanlı olarak Charles Baudelaire'in Gülmenin Cevheri Üzerine isimli bir denemesi de yayımlandı Türkçede. Tabii yine de ‘gülmek’, Charles Baudelaire'e özgü bir bakışla değerlendiriliyor; çoğunlukla bir mutluluk göstergesi olarak değerlendirilen gülme tepkisini başka bir açıdan, insanın şeytani yanını açık eden bir gözlemcilikle ele alıyor Charles Baudelaire, Gülmenin Cevheri Üzerine isimli denemesinde.
Yves Bossart
Her Şeye Rağmen Gülmek: Mizahın Felsefesi Üzerine
çev. Gülsen Yüksel
İletişim Yayınları, 2024, 88 s.
•
Charles Baudelaire
Gülmenin Cevheri Üzerine
çev. Berna Günen
Can Yayınları, 2024, 79 s.
