15 Aralık 2013Milliyet Gazetesi
Sorsak herkes kendini uzmanı filan sanır ama kar hakkında pek fazla bilgimiz yoktur. Örneğin, söyleyin bakalım: Kar nedir? Yenir mi, yenmez mi?Bir kar kristalinin havada ortalama düşme hızı yaklaşık olarak saatte 800 metre. Yani saatte1 kilometre bile değil. Sıkışık trafikte kendinizi kar kristali olarak düşünebilirsiniz! Bunun daha kötüsü ise karda mahsur kalmaktır. Çünkü İstanbul, Londra gibi arada bir kar yağan büyük şehirler bir karış kar yağışında normal düzenini koruyamaz. Sahi karda mahsur kalmaya hazır mısınız? Aslında karla ilgili problemleri atalarımız “Baktım kar havası, eve gel kör olası” şeklinde çok öz ve güzel bir sözle çözmüş!Kar yağışıyla ilgili çok ilginç bilgi ve gerçekler var. Örneğin:* Kar donmuş bir yağmur değildir; yağmur, sulu sepken gibi bir yağış türüdür.* Kar oluşumu, su buharının buz kristallerinin üzerinde donmasıyla başlar.* Kar kristalinin büyüklüğü kaç tane buz kristalinin bir araya geldiğine bağlıdır.* Her bir kar kristalinde yaklaşık 200 buz kristali var.* Bir kar kristalinde ortalama olarak 180 milyar su molekülü vardır.* Bütün kar kristallerinin altı kenarı vardır ama her zaman simetrik bir yapıda değildir.* En büyük kar kristali 1887’de Amerika, Montana’da 38 santim boyunda ve 20 santim kalınlığında görülmüş.Yıldırımla beraber kar yağışı da olabilir* Çok sayıda kar kristalinin havada düşerken birleşimi kar kristallerini oluşturur.* Şiddetli kar yağışına “kar fırtınası” fakat kuvvetli rüzgarla beraber görülene ise tipi denir.* Kar fırtınasına tipi diyebilmek için mutlaka görüş en fazla 400 metre ve rüzgar en az 56 km/saat olmalı ve en az üç saat sürmeli.* Kar yağışının şiddeti görüş mesafesinde neden olduğu azalmayla ölçülür.* Bir günde kayıt edilen en çok kar yağışı 1921’de Amerika, Colorado’da 193 santim olarak kayıt edilmiş.* Dünyadaki tatlı suyun yüzde 80’i buz veya kardan oluşur ve dünyadaki karaların yüzde 12’sini kaplarlar.* Eskimoların kar için 100’ün üzerinde farklı kelime kullandığı iddiası doğru değildir.* 400 bin kar kristalinin resmi incelendiğinde hiçbir kar kristalinin diğerine benzemediği görüldü ama hâlâ kesinlikle “Hiçbir kar kristali diğerine benzemez” denilemiyor.* İngiltere’de çocukların birbirine kartopu atması antisosyal bir davranış olarak görüldüğü için yasaktır; tutuklanma ve ceza söz konusudur.* Chionophobia, kar korkusuna tıbben verilen addır.* Kar tahmini yapılınca diğer gıda maddelerinden daha fazla kek, bisküvi ve şekerleme satın alıyormuşuz.* Tek bir kar fırtınası 39 milyar tondan daha fazla kar yağdırabilir ve 120 atom bombasına eşdeğer enerjiye sahip olabilir.* Yıldırım ve gökgürültüsüyle beraber kar yağışı da olabilir.* Taze kar, çok düşük yoğunluğu yüzünden çok iyi bir ısı izolasyon malzemesidir.* Aslında kar kristalleri renksizdir. Temiz kar, görünür ışığını çok az yutup büyük ölçüde her yönde yansıttığı için beyaz görünür.* Hava kirliği ve karın yağdığı yüzeydeki bakteriler yüzünden kar kırmızı, sarı vb. renklerde de olabilir. Örneğin, Kanada’nın Rockie Dağları’nda kar üzerinde yetişen yosun yüzünden oluşan kırmızı kara “Karpuz Kar” denir.Kar havadaki kirleticilere yapışarak yere iniyorKarpuz kar denilince ülkemizdeki kar yeme alışkanlığı hakkında bir uyarı yapmam gerekti. Sakın ha kar yemeyin! Artık kar yağarken havadaki tüm kirleticilere yapışarak yere iniyor. Her türlü kirletici ve ağır metallere bulaşmış kar kristalleri birçok hastalığa davetiye çıkartır. “Yok, ben köyde yaşıyorum, bizim havamız temiz“ filan da demeyin çünkü sanayiden kaynaklanan kirleticiler artık tüm dünyayı dolaşıyor...Bugünlerde meteoroloji “kaynak, yer, zaman, miktar/yükseklik ve olasılık” belirten kar tahminleri verebilmeli. Yerel yönetimler de “karla mücadele planları”nı güncelleyerek karla mücadeleyi etkin ve çevreye en az zarar verecek bir şekilde yapabilmenin yollarını aramalı. “Aracınızın hem dost hem de düşman olabileceğini” de aklınızdan çıkartmayın.Aracınızda her zaman olması gereken yedek lastik, kriko, çekme halatı, ilk yardım çantası vb. ile birlikte zincir, battaniye, kışlık giyecek, el feneri ve pil, yüksek enerji veren yiyecek ve içecek, ilaç, mum, çakmak, tuvalet kağıdı, tuvalet için plastik torba gibi şeyleri bulundurun. Cep telefonunuzu da önceden şarj etin. Şapka ve eldivenle birlikte ince fakat kat kat giyinin.
