Akgün İlhan

Sudan Gelen'de Akgün İlhan'ın konuğu olan Beykent Üniversitesi'nden Doç. Dr. İlkay Kanık yediğimizden içtiğimizden şüphe duymadan yaşayamadığımız çağımızın büyüyen meselesi gastro endişeyi ve suyla olan ilişkimizi anlattı.

Akgün İlhan'ın hazırlayıp sunduğu Sudan Gelen'e konuk olan Rundamental kurucularından 

Sudan Gelen'de Akgün İlhan'ın konuğu olan yüksek mimar Özlem Ünkap İliş, suyun şehirleri ve kent yaşamını şekillendiren etkilerini anlattı. 

Sudan Gelen'de Akgün İlhan'ın konuğu olan Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'nden Doç. Dr. Alaattin Kirazcı atalık tohumlardan kent arıcılığına kadar ekolojik sanat çalışmalarini anlatti.  

Sudan Gelen'de Akgün İlhan'ın konuğu olan Dr. Muzaffer Özgüleş, Osmanlı'da suyun kullanımı, sokak çeşmeleri ve su yollarından çeşmelerin günümüzdeki haline kadar pek çok konuya değindi. 

Sudan Gelen'de konuklarımız Temiz Hasat Tüketim Kooperatifi'nden Fer Özgüler, Gonca Açıkalın ve Kerem Avcıergün'dü. 

Domatesimiz Antalya’dan, muzlarımız Ekvator’dan gelirken yarattıkları karbon emisyonlarıyla, raf ömürleri uzasın diye üzerlerine sıkılan kimyasallarla, daha sık üretilsin diye harcanan onca suyla yaşam kaynaklarımız hızla tüketiliyor ve kirletiliyor. Sudan Gelen'de konuklarımız temiz gıdanın ve iyi yaşamın peşine düşmüş Buğday Derneği ve Yeryüzü Derneği üyesi Elif Yıldırım ve Ercüment Yıldırım'dı. 

Sudan Gelen'de Sürdürülebilir Yaşam Film Festivali’nin mimarlarından Pınar Öncel ile su ve barış üzerine söyleştik. Gezegenin dört bir yanından gelen "başka bir dünya mümkün" diyen belgesellerle başlayan sohbetimizi "su ve barış" ve "Ecopeace Middle East" diyerek bitirdik.   

Peki, suyumuz gerçekten pahalı mı? Uluslararası standartlar bu konuda ne diyor? Suyun fiyatının artması hayatımız için ne anlama geliyor? Akgün İlhan'ın paylaştığı güncel araştırmaların verileriyle, yani rakamlarla konuşurken Sudan Gelen'e konuk olan sanatçı Elmas Deniz araya giriyor. Su Yoksa Para Yok (2014) ve Satın Almak İstediğim Ağaç (2014) gibi çalışmalarıyla tanıdığımız Deniz, erişebildiği ve içtiği suyun temizliği ve kalitesiyle ilgili fikir yürütemeyecek hale gelmiş kentlilerin çaresizliğinden bahsediyor. 

Plastikle, petrolle, ağır metallerle, radyoaktif maddelerle ve daha nice zehirle kirletilmiş denizlerimiz. Aşırı avcılıkla canı kurutulan, trollerle ve gırgırlarla talan edilen yırtılan bağrımız. Denizlerimiz, gözden ırak gönülden ırak sularımız. Sudan Gelen’de bu hafta Mert Gökalp ile denizlerimizin halini konuştuk.

Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Temel Bilimleri Bölümü’nden Doç. Dr. Sedat Gündoğdu’nun Mart 2018’de Food Additives and Contaminants adlı dergide yayımlanan çalışmasında Türkiye’de satılan 16 sofra tuzu markasından alınan örnekler incelendi ve hepsinde 5 milimetreden küçük plastik parçacığı yani mikroplastik bulundu. Hem Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği günlük miktarın hem de dünya ortalamasının üzerinde tuz tüketen Türkiye için endişe verici bu gerçeği farklı boyutlarıyla Sudan Gelen'de Akgün İlhan'a ve Ayşe Bereket'e konuk olan Doç. Dr. Sedat Gündoğdu anlattı. 

2011’de Japonya’da meydana gelen deprem ve tsunamiyle birlikte başlayan Fukuşima nükleer reaktörlerindeki patlamaların üzerinden yedi seneyi aşkın bir zaman geçti. Ancak sorunlar bütün hızıyla ve şiddetiyle devam ediyor. Koca Pasifik Okyanusu radyoaktif maddeyle kirlenmiş durumda. Sudan Gelen’e konuk olan nukleersiz.org koordinatörü Pınar Demircan nükleer felaket sonrası toplumsal yaşam üzerine yaptığı araştırma projesi için Eylül ayında Japonya’daydı.

Bu hafta Sudan Gelen’de yarım asır önce sudan gelmiş bir güzel filmi konuşmak istedik. Çünkü aradan yarım asır geçmiş olsa da su kavgası pek değişmemiş. Ve yarım asırdır hemen her boyutuyla irdelenmiş Susuz Yaz, ne tuhaftır ki adının içinde geçen suyla pek az dile getirilmiş. İşte biz bu eksikliği bir parça doldurmak istedik Yeşilçam Arkeolojisi programının yapımcısı ve sunucusu Utku Uluer ile. 

Okulların açıldığı hafta Sudan Gelen’de çocuk kitapları yazarı Banu Bozdemir’i konuk ettik. Bozdemir’in doğayla olan ilişkimizi, insan ve doğa dostluğunu ve dayanışmasını anlatırken hayallerimizi hoplatan şahane çocuk masallarından bir kaçını konuştuk. 

Şiddeti ve karmaşıklığı giderek artan çevre sorunları artık hepimizin sağlığını ve varlığını tehdit eder hale geldi ve insanlık bu bilinmezler denizinin ortasında kendine yön gösterecek bir referans noktası arıyor. Çevre gazeteciliği bu noktada bir kutup yıldızı olma çabası belki de. Sudan Gelen'de Akgün İlhan'ın konuğu olan Büşra Akman ile bu konuları konuştuk. 

Monsanto’nun ürettiği Roundup ve RangerPro adlı herbisitlerde (otkıranlar) bulunan glifosat yüzünden kansere yakalandığı iddiasıyla şirkete dava açan Dewayne Johnson’a 289,2 milyon dolar tazminat ödenmesi kararı çıktı. İki ay süren bu dava Monsanto’ya karşı glifosat hakkında görülen ve kazanılan ilk dava olarak tarihe geçti. Türkiye'de de on yıllardır kullanılan bu zehrin, Monsanto'nun  ve sadece Johnson’un değil, hepimizin hikâyesini Sudan Gelen'e konuk olan Yeşil Gazete yazarı Ayşe Bereket’le konuştuk.

Dünya bir gıda krizinin ortasında. Tükettiğimiz gıda maddelerinin su ayakizi, karbon ayakizi kısacası ekolojik ayakizi muazzam boyutlara ulaşıyor. Sürdürülebilir bir biçimde beslenme için tarım, gıda ve tüketim sistemlerinde bir evrime ve süreçte agroekolojiye ihtiyacımız var. Norwegian University of Life Sciences’tan agroekolojist İdil Akdöş agroekolojinin felsefesini, uygulamalarnıı ve doğayla uyumlu sosyal hareketlerini anlatıyor. Başka bir gıda ve tarım, başka bir dünya mümkün! Değişmek ve değiştirmek gerçekten mümkün. 

Ekolojik krizle boğuştuğumuz bu yüzyılda adı daha çok telaffuz edilmeye başlanan “Küresel Yeryüzü Anayasacılığı” akımını ele aldığımız bu programda, konuğumuz avukat Rana Göksu ile doğanın tarihsel süreçte hukukun neresinde yer aldığı ve günümüzde nerede konumlandırıldığı gibi önemli sorulara cevap aradık. 

Denizlerimiz kirleniyor. Bu kirliliğin en önemli nedenlerin başında hızla artan plastik kullanımı geliyor. Peki, hızla büyüyen plastik kirliliği gezegenimiz ve insanlık için ne anlama geliyor? Bir plastik şişenin ömrü gerçekten 450 sene olabilir mi? Mikroplastik dediğimiz parçalanmış ve ufalmış plastik parçaları nasıl bir ekolojik yıkıma neden oluyor? Denizlerimiz kirliyken bedenlerimiz temiz kalabilir mi? Tüm bu sorular ve daha fazlasını Sudan Gelen'e konuk olan Almanya'daki Alfred Wegener Enstitüsü'nden Mine Tekman ile konuştuk.

Çocukluğunda gürül gürül akan o dere kupkuru kalmış. Mardin'in Akarsu beldesine o güzel ismini veren dere akmaz olmuş şimdi. Sudan Gelen'e konuk olan Adnan Mirhanoğlu anlatıyor: Derenin kurumasının nedeni sadece iklim değişikliği değil dereyi besleyen yeraltı sularının büyük ölçekte üretim yapan ve su kuyularını tam kapasite kullanan çiftçiler de. Geleceğimizin garantisi yeraltı sularımızın hali-i ahvalini gelin bizden dinleyin dedik... 

Sudan una, mayadan ekeoljik yaşama keyifli bir sohbet için Murat Demirtaş, Esra Demirtaş ve 2,5 yaşındaki oğulları Ozan radyomuzda Sudan Gelen'e konuk oldu. Anlatıkları sadece evde ekmek yapmak değildi. Çocuklarına temiz unu, temiz suyu ilk yaşlardan itibaren öğreten ve İstanbul'da onlarca aileyi de kendi yaptıkları güzel ekmeklerle besleyen bir ailenin de hikâyesiydi bu. 

Sudan her zaman bereket değil, bazen de felaket gelir. İklim değişikliğiyle sıklaşan ve şiddetlenen yağışlar betona ve asfalta boğulmuş kentlerde suyu sellere dönüşür… Peki, suyu bereketten felakete çeviren şey nedir? Sudan Gelen’e konuk olan Ankara Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü’nden Prof. Dr. Halim Perçin, Ankara’nın Mamak ilçesinde kentsel dönüşümü, dere yataklarına yapılan yolları ve yaşanan selleri anlattı. 

Kızıl akan Kızılırmak’ın renginin soluşunu ve sudan gelen tarım emekçilerinin yavaş yavaş yok oluşunu tarihe not düşen, nedenlerini anlatan fotoğraflarıyla Cevahir Akbaş Sudan Gelen’e konuk oldu. Kızılırmak yine kızıl akar mı? Pirince de su kalır mı? Buyurun buradan dinleyin…     

Su, medeniyetlerin çıkış noktası ve yaşamın en temel bileşenlerinden biri. Onu temiz tutmak ve tasarruflu kullanmak iklim değişikliğinin içinde kuraklıktan sellere savrulan dünyamızda her zamankinden daha önemli. Sudan Gelen'e konuk olan Buket Atlı, suyla olan bu sorunlu ilişkimizde kalıcı çözüm yollarını anlatıyor. Su meselesi hepimizin meselesi. 

22 Mart'ta Dünya Su Günü'nü kutluyoruz. 25 senedir suyun farklı değerlerini ve anlamlarını dünyanın gündemine taşımaya çalışan bir Dünya Su Günü'nde daha kutlanacak başarılardan çok yaşanan felaketler ağır basıyor; su varlıklarımız hızla kirleniyor ve tükeniyor. Su Hakkı'na konuk olan su altı fotoğrafçısı Ferhan Coşkun'la denizlerimizi tehdit eden kirliliği konuştuk. Coşkun hepimizi 22 Mart'ta açılan Dünya Su Günü Fotoğraf Sergisi ve kitap tanıtımı için İFSAK'a davet etti.

Su Hakkı'a konuk olan sanatçı Elmas Deniz'le  tohumundan ağacına, nehirlerinden çeşmelerdeki suyumuza kadar doğanın alınıp satılan bir meta haline gelişini ve bu durumun sonumuzu nasıl hazırladığını, sanatçının doğayla olan sorunlu ilişkimizi mercek altına aldığı çalışmaları üzerinden sorguladık. İnsanlık bu hastalıktan nasıl kurtulacak? Bunu bilim kadar sanat da belirleyecek. Sanatın ve sanatçının bu sosyal-ekolojik yıkıma karşı mücadelede durduğu yer neresi? 

Fukuşima'da 11 Mart 2011 tarihinde yaşanan nükleer kazanın ardından neredeyse 7 sene geçti, ancak radyoaktif kirlenme bütün Pasifik Okyanusu'nda etkili olmaya devam ediyor. Bu hafta Su Hakkı'nda konuğumuz olan, nükleersiz.org'un proje koordinatörü ve Yeşil Gazete yazarı Pınar Demircan nükleer enerjinin gerçek yüzünü Japonya’dan ve dünyadan örnekleriyle anlattı.

Kuraklık tüm Türkiye'yi etkisi altına almışken yağan yağmurlar bizi yanıltmasın, düpedüz kış kuraklığıyla karşı karşıyayız ve bunun pek çok olumsuz sonucunu yaşıyoruz. Bu sonuçlardan biri ve belki de en önemlisi kuralık arttıkça büyüyen yeraltı suyu kullanımı. Konuğumuz Adnan Mirhanoğlu, Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Ensitütüsü'nde yaptığı iki yıllık çalışmanın sonuçlarını bizimle paylaştı.

Boğaziçi Üniversitesi öğrencileri su hakkı için "Mavi Topluluk Boğaziçi" kampanyasını başlattı. Kampüslerde ambalajlı su satışının durdurulmasını, sebillerin arttırılmasını talep ediyorlar. Su Hakkı’na konuk olan Marmara Üniversitesi Hukuk Bölümü öğrencisi Elif Sıla Aşık ve Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri yüksek lisans öğrencisi Arca Yılmaz, Boğaziçi Üniversitesi'ni su hakkını tanıyıp koruyan bir "Mavi Topluluk" yapmak için başlattıkları kampanyayı anlattı.

Su Hakkı'nda bu hafta konumuz, bir yandan son günlerde İstanbul'da sık sık meydana gelen şiddetli yağışlar sürerken, tüm ülkede gözardı edemeyeceğimiz bouytta bir sorun olan kuraklıktı. Sadece iklim değişikliğinin önemli nedenlerinden olmakla kalmayıp, su varlıklarımızı tüketen ve kirleten kömürlü termik santral yatırımlarına hızla devam edilen ülkemizden yaz boyunca gözümüze çarpan bazı haberler...