“Reis-i Cumhurbaşkanı Prezidan” Rejimi
Türkiye’de Cumhuriyet rejiminin değişikliğini gerçekleştiren dev adım dün atıldı:
74 maddelik “477 sayılı kanun ile bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kanun hükmünde kararname” (KHK), 4 Temmuz 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı.
Yeni KHK ile bazı kanunlarda yer alan Bakanlar Kurulu yetkileri Cumhurbaşkanı'na devredildi ve bu büyük ve radikal dönüşümün en önemli ilk aşaması gerçekleştirilmiş oldu. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile ilgili bazı düzenlemeleri içeren 698 sayılı KHK, Cumhurbaşkanı’nın ant içerek göreve başladığı gün yürürlüğe girecek ve böylelikle son evre tamamlanmış, büyük radikal dönüşüm de resmen başlatılmış olacak.
Ülkenin önde gelen akademisyen, yazar ve düşünürlerinden Murat Belge, sözkonusu KHK’nın RG’de yayımlanmasından tam 1 hafta önce T24 sitesindeki köşesinde kaleme aldığı makalede bu sürece isabetle teşhis koymakta –ve ülkenin en önemli yazarlarından Oğuz Atay’ın başyapıtından da biraz yardım alarak– “sendrom”u adlandırmakta gecikmemişti:
“Türk dilinin büyük ustalarından Oğuz Atay Tutunamayanlar’da dilde olmayan bir kelime icat eder: “Reis-i cumhurbaşkanı.” Bunun 24 Haziran sonrasında Tayyip Erdoğan için uygun ve yakışık alır bir unvan olduğu kanısındayım. Aynı zamanda Tayyip Erdoğan siyasi felsefesinde “kuvvetler ayrılığı” ilkesinin girdiği kılığı da özetliyor. Hattâ “Türkiye Reis-i Cumhurbaşkanı Prezidan Erdoğan” da diyebiliriz.” (http://t24.com.tr/yazarlar/murat-belge/iyimser-olmaya-calisan-bir-yazi,19986)
Osmanlı-Türk tarihindeki nice kıymetli üstadının izini sürmeye çalışan Vakanüvisiniz hakir de, naçizane, “Tedabiri İstisnaiyei Harbiye”den Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine uzanan 74 maddelik bu fevkalade metni madde be madde, fıkra be fıkra tarassut ve teşrih ederek, memlekette intihabatı müteakip cereyan etmekte olan büyük inkılabatı siz kıymetli karilerin dikkatine sunmaktan şeref duymaktadır:
1 – Memleketlerinde Türk Tebaasından Kavanin ve Tedabiri İstisnaiyei Harbiyeyi Refetmiş Olan Devletlerin Türkiye’deki Tebaasına Mevzu Tedabirin De Ref’i selahiyeti, bundan böyle “Heyeti Vekile”den “Cumhurbaşkanı”na intikal etmiştir.
2 – Limanlar kanunundaki “nizamnameler” ibareleri “yönetmelikler” olmuştur.
3 – İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunundaki “nizamname” ibaresi de öyle.
4 – Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında kararları “icra Vekilleri” yerine “Cumhurbaşkanı” alacaktır.
5 – Askeri Ceza Kanununun gerekleri “İcra Vekilleri Heyeti” yerine artık “Cumhurbaşkanınca” yerine getirilecektir.
6 – Hapishane ve Tevkifhanelerin İdaresi de öyle.
7 – İkamet Mukavelenamesi Aktedilmeyen Devletlerle Yapılacak Muvakkat Mukavelenamenin gerekleri de öyle.
8 – İcra ve İflas Kanununun gerekleri de öyle.
9 – Tapu Kanunun gerekleri de öyle.
10 – Çeltik Ekimi Kanununun tatbik şekli de öyle.
11 – Radiyoloji, Radiyom ve Elektrikle Tedavi ve Diğer Fizyoterapi Müesseseleri Hk. Kanundaki “nizamname”nin yerini “Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelik” alır.
12 – Bazı Maden Hurdalarının Dışarı Çıkarılmasının Yasak Edilmesi ve Satın Alınması yetkileri “İcra Vekilleri Heyeti”nden “Cumhurbaşkanı”na intikal etmiştir.
13 – Umumi Mülhak ve Hususi Bütçelerle İdare Edilen Daireler ve Belediyelerle Sermayesinin Tamamı Devlete veya Belediye veya Hususi İdarelere Aid Daire ve Müesseseler Arasındaki İhtilafların Tahkim Yolile Halli meseleleri “İcra Vekilleri Heyeti”nden “Cumhurbaşkanına”, ayrıca “İcra Vekilleri azasından” da “Cumhurbaşkanı yardımcısına veya bakana” intikal etmiştir.
14 – Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması meseleleri de “İcra Vekilleri Heyeti”nden “Cumhurbaşkanına” intikal etmiştir.
15 – İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel İdareleri Teşkilât ve Tesisatının İstanbul Belediyesine Devrine dair meselelerde “nizamnameler” yerini “yönetmelikler”e bırakır.
16 – Denizde Zabt ve Müsadere meselelerinin halli “İcra Vekilleri Heyeti”nden “Cumhurbaşkanı”na devrolunur.
17 – İspirto ve İspirtolu [Alkollü] İçkiler İnhisarı [Tekeli] meseleleri de öyle.
18 – Taşkın Sulara ve Su Baskınlarına Karşı Korunma meseleleri de öyle.
19 – Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair meseleler de öyle.
20 – Orman Kanununa Hükümler Eklenmesinde ve bu Kanunun bazı maddelerinde değişiklik yapılması konusunda da öyle.
21 – Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması konusunda da öyle.
22 – Zeytinciliğin Islâhı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Kanununun, Sakız ve Nevileriyle Harnupluklara da Teşmiline Dair Kanunundaki “nizamnameler” ibaresinin yerine “mevzuat” ibaresinin konmasında da öyle.
23 – Sanayi Sicili Kanununda “Heyeti Vekile” ibaresi “Cumhurbaşkanı”na dönüştürülür.
24 – Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanundaki yetki hususlarının hepsi ilgili bakanlıklar veya bakanlar kurulu yerine Cumhurbaşkanı’na geçer.
25 – Sıtmanın İmhası konusunda da öyle.
26 – Köy İçme Suları konusunda da öyle.
27 – İhracatı Geliştirmek Amacı ile Vergilerle İlgili Olarak Hükümetçe Alınacak Tedbirler konusunda da öyle.
28 – Deniz İş Kanununun işleyişi konusunda da öyle.
29 – Belediye Teşkilâtı Olan Yerleşim Yerlerine İçme, Kullanma ve Endüstri Suyu Temini Kanununun işleyişi konusunda da öyle.
30 – Su Ürünleri Kanunundaki “indirmeye veya tamamen kaldırmaya” ibaresi konusunda da öyle.
31 – Afet Bölgelerinde Çalıştırılacak Personele Yapılacak Ödemeler hakkında da öyle.
32 – Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar hakkında da öyle.
33 – Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli hakkında da öyle.
34 – Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanundaki “Sıkıyönetim veya olağanüstü haller” ibaresi yerine “Olağanüstü halin” ibaresi konur, “Bakanlar Kurulu” yerine de “Cumhurbaşkanı” konur.
35 – Devlet Mezarlığı Hakkında Kanun konusunda da öyle.
36 – Karasuları Kanununun işleyişi konusunda da öyle.
37 – Yabancı Dil Eğitimi ve Öğretimi ile Türk Vatandaşlarının Farklı Dil ve Lehçelerinin Öğrenilmesi Hakkında Kanunun işleyişi konusunda da öyle.
38 – Madalya ve Nişanlar Kanununun işleyişi konusunda da öyle.
39 – Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanununun işleyişi konusunda da öyle.
40 – Uluslararası Nitelikteki Teşekküllerin Kurulması Hakkında Kanunun işleyişi konusunda da öyle.
41 – Karayolları Genel Müdürlüğü Dışındaki Kuruluşların Erişme Kontrollü Karayolu (Otoyol) Yapımı, Bakımı ve İşletilmesi ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanunun işleyişi konusunda da öyle.
42 – Ölçüler ve Ayar Kanununun işleyişi konusunda da öyle.
43 – Öğretmen ve Eğitim Uzmanı Yetiştiren Yükseköğretim Kurumlarında Parasız Yatılı veya Burslu Öğrenci Okutma ve Bunlara Yapılacak Sosyal Yardımlara İlişkin Kanunun işleyişi konusunda da öyle.
44 – Adli Personel ile Devlet Davalarını Takip Edenlere Yol Gideri ve Tazminat Verilmesi ile 492 Sayılı Harçlar Kanununun Bir Maddesinin Yürürlükten Kaldırılması Hakkında Kanununda değişiklikler yapılır.
45 – 3824 sayılı Kanunun 17. md, 1. fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir.
46 – Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanununun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
47 – Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun işleyişi konusunda da öyle.
48 – Sosyal Güvenlikle İlgili Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Temsil Tazminatı Ödenmesi Hakkında Kanunun işleyişi konusunda da öyle.
49 – Emniyet Genel Müdürlüğüne Ait Araç, Gereç, Mal ve Malzemenin Satış, Hibe, Hek ve Hurda Durum ve İşlemleri ile Hizmet Satışına Dair Kanunda değişiklik yapılmıştır.
50 – 4684 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda geçici 3 üncü maddede yer alan “Bakanlar Kurulu” ibareleri “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir.
51 – Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
52 – Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
53 –Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanunun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
54 –Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
55 – Kara Avcılığı Kanununun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
56 – Karayolu Taşıma Kanunu için de öyle
57 – Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Vakıflara Vergi Muafiyeti Tanınması Hakkında Kanun için de öyle.
58 – Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu için de öyle.
59 – Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun için de öyle.
60 – Adlî Sicil Kanununun; “hâkim, askerî hâkim, Cumhuriyet Başsavcılığı veya askerî savcılık” ibaresi “hâkim veya Cumhuriyet Başsavcılığı” şeklinde, “hâkim, askerî hâkim, Cumhuriyet Başsavcılığı ve askerî savcılık” ibaresi de “hâkim ve Cumhuriyet Başsavcılığı” şeklinde değiştirilmiştir.
61 – Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanunun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
62 – Kan ve Kan Ürünleri Kanunda yer alan “sıkıyönetim” ibaresi, madde metninden çıkarılmıştır.
63 – Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
64 – Uçucu Maddelerin Zararlarından İnsan Sağlığının Korunmasına Dair Kanunun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
65 – Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
66 – Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanunun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
67 – Afet Sigortaları Kanununun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
68 – Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanunun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
69 – 24/5/2013 tarihli ve 6487 sayılı Bazı Kanunlar ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
70 – Cezaî Konularda Uluslararası Adlî İş Birliği Kanununun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
71 – 18/6/2017 tarihli ve 7034 sayılı Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesinin Kuruluşu Hakkında Kanunun işleyişi konusunda yetkiler cumhurbaşkanlığına devredilir.
72 – Yürürlükte bulunan kanun ve kanun hükmünde kararnameler ile 10/5/2018 tarihli ve 7142 sayılı Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnamelerin yürütme maddelerinde Bakanlar Kurulu ve bakanlara yapılmış olan atıflar Cumhurbaşkanına yapılmış sayılır.
73 – Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin; a) Geçici 2 nci maddesi yayımı tarihinde,
b) Diğer maddeleri, 24/6/2018 tarihinde birlikte yapılan Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucunda Cumhurbaşkanının andiçerek göreve başladığı tarihte yürürlüğe girer.
74 – Bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
(Ayrıntılı bilgi için bkz.: http://t24.com.tr/haber/yeni-khk-yayimlandi-bakanlar-kurulunun-yetkileri-cumhurbaskanina-devredildi,666442 )
İşte ol hikâyet, bundan ibaret!
Vakanüvis ÖM
