Haftanın Kitabı'nda Ceyhan Usanmaz, polisiye ve felsefenin kesiştiği, filozofların birbiriyle çekiştiği 'karnavalesk' bir roman olarak tanımladığı "Dilin Yedinci İşlevi" üzerine konuşuyor.
Bir romanda Ferdinand de Saussure'ün Genel Dilbilim Dersleri'ne bu kadar doğrudan bir atıfta bulunulması pek sık karşılaşılan bir durum değil. Ama zaten Laurent Binet'nin romanı da öyle her zaman karşımıza çıkabilecek romanlardan değil!
Fransız denemeci, eleştirmen ve göstergebilimci Roland Barthes bir trafik kazası sebebiyle kaybetmişti hayatını. Bu olayın ayrıntılarını –göstergebilim, eleştiri kuramları ve Fransız edebiyatı alanlarında çalışan– Mehmet Rifat'ın Barthes, Proust, Baudelaıre Ve Ötekiler kitabından aktaracak olursak: "Roland Barthes 25 Şubat 1980'de, geleceğin Fransa cumhurbaşkanı François Mitterrand ile yine geleceğin Fransız kültür ve milli eğitim bakanı Jack Lang'ın yanı sıra Jacques Bercque (toplumbilimci, Arap dünyası ve İslam tarihi uzmanı), Daniele Delorme, Pierre Henry ve Rolf Liberman'la (Mitterrand'ın isteği ve Lang'ın girişimiyle) Paris'te bir öğle yemeğinde buluşur. Kültür, edebiyat ve müzik konularının da konuşulduğu bu öğle yemeğinden sonra, Barthes evine yürüyerek dönmek, o arada da öğretim kurumundaki bürosuna uğramak ister. 1976'dan beri Edebiyat Göstergebilimi kürsüsünü yönettiği College de France binasının da bulunduğu caddede (rue des Écoles), karşıdan karşıya geçerken bir kamyonetin çarpması sonucu yere yuvarlanır. Burnu kanamaktadır. Hemen hastaneye kaldırılır. Kimse bu kaza geçirenin kim olduğunu bilmemektedir; üzerinde kimliğini belirten bir belge de yoktur. Kişinin Roland Barthes olduğu çok sonra anlaşılmış ve Fransız Basın Ajansı olayı ancak gece saatlerinde duyurabilmiştir.
“Barthes trafik kazası mı geçirmiştir? Öğle yemeğinde birlikte olduğu kişileri ya da yemekte konuşulanları düşünmeye daldığı, kafası bunlarla meşgul olduğu için dalgınlıkla mı kamyoneti görememiştir? Yoksa Ekim 1977'de, hep birlikte yaşadığı ve anlatılamaz bir sevgiyle bağlı olduğu annesinin ölümü üzerine geçirdiği büyük sarsıntının (Proust'u anımsayın!) sonucu, yaşamdan haz alma duygusunu yitirip (bir bölümünü 1979'da kaleme aldığı Ara Olaylar adlı yapıtı ile ancak 2009'da yayımlanabilen Yas Günlüğü'ndeki hüznü de okuyabilirsiniz!) bir intihar girişiminde mi bulunmuştur? Görgü tanıklarından biri, Barthes'ın, caddede karşıdan karşıya geçmeden önce, kamyonetin geldiği tarafa kesinlikle baktığını belirtmiştir!"
İşte Laurent Binet, buradan yola çıkıyor Dilin Yedinci İşlevi romanında. Barthes'ın ölümünü bir 'sıçrama tahtası' olarak kullanıyor ve peki ya bu olay, diyor, bir kaza değil de bir cinayetse? Müfettiş Jacques Bayard ile edebiyat, dilbilim ve göstergebilim alanlarında çalışan öğretim görevlisi Simon Herzog'la birlikte biz de bu sorunun peşine takılıyoruz Dilin Yedinci İşlevi romanında. Örneğin, soruşturmasına göstergebilimin ne olduğunu araştırmakla başlayan Müfettiş Bayard'la birlikte Foucault'nun (Müfettiş’in ifadesiyle 'uzun boylu kel'in) dersine katılıyoruz ya da Barthes'la aralarında 'anlaşmazlık' olduğu söylenen Deleuze'ü sorguluyoruz. İlerleyen sayfalarda Umberto Eco, Julia Kristeva, Hélène Cixous, Judith Butler ve Jacques Derrida gibi önde gelen yirminci yüzyıl filozofları da roman kahramanları olarak karşımıza çıkıyor...
Dilin Yedinci İşlevi, polisiye ve felsefenin kesiştiği, filozofların birbiriyle çekiştiği 'karnavalesk' bir roman.
Laurent Binet
Dilin Yedinci İşlevi
çev. Melis Oflas
Siren Yayınları, 2024, 367 s.
