Son haftaların kitaplarından bir seçki

Behçet Çelik'in yeni kitabına adını veren öyküde, hayattaki "patikaların iyi yanı"nı anlatıyor Nermin Nilgün'e; "oradan yürüdüğünde aman, yola girelim, eyvah, yoldan çıktım derdi olmamasıymış. Her an yoldaymışsın, ayak bastığın her yer yolmuş." Kitabın adı, patikalara övgü niteliğindeki bir başka kitabı da akla getiriyor ister istemez. Robert Moor da Patikalar Üzerine kitabında bir patikanın değerini şu cümleyle açıklıyordu: "Bir patikanın değerini tam anlamıyla takdir etmek, eğer patika olmadan yabanda yürümek zorunda kalmamışsanız imkânsızdır." (çev. Burcu Halaç, Kolektif Kitap, 2018) Ancak ana yoldan ayrılmış olmanın, "yolsuzluğun" verdiği huzursuzluğa da değiniyordu Moor: "İnsan yaşamı boyunca yabandaki keçiyollarından havaalanlarındaki yürüyüş bantlarına kadar, patikaların katı sınırları içinde yürüdükten sonra herhangi bir yönde serbestçe gezinmenin rahatlatıcı olabileceğini varsayabilir. Fakat durum böyle değildi." İki kitaptaki bu ifadelerin birbirlerini desteklediğini mi, yoksa çeliştiklerini mi kestirmek ilk bakışta kolay değil; ancak bu iki arada kalmış olma durumu, okuyanı Behçet Çelik'in kitabına biraz daha yaklaştıracaktır aslında. İkili ilişkilerin, birbirinin içine geçen ikili ilişkilerin, bazen buna izin vermeyen "geçirimsizliklerin" öyküleri yer alıyor çünkü Patikaların İyi Yanı'nda; en çok da insanın kendisiyle, geçmişiyle, yaşadıkları ve yaşa(ya)madıklarıyla...

Behçet Çelik

Patikaların İyi Yanı

İletişim Yayınları, 2020, 131 s.

Madeline Miller tüm dünyada olduğu gibi Türkçede de oldukça ilgi gören Ben, Kirke kitabında Odysseus, İkaros, Minotauros, Prometheus, Zeus gibi mitolojik karakterlerin binlerce yıldır anlatılagelen hikâyelerine ve Akhilleus’un Şarkısı kitabında da İlyada destanına farklı bir bakış açısıyla yaklaşıyordu. (çev. Seda Çıngay Mellor, İthaki Yayınları, 2019 ve 2020) Bir diğer deyişle, erkeklerin erkeklere anlattıkları hikâyelerdeki bir "kırılma" da denebilir. Şebnem İşigüzel'in yeni romanı İstanbullu Amazonlar'da da benzer bir açı değişikliği söz konusu. "Osmanlı, bir kadın sultanı tahta çıkardı mı? Taht bahtına erişen ilk ve son kadın sultan tarihten nasıl silindi? İmparatorluğun başında kalmasına müsaade edilseydi kadınlığın bu topraklardaki kaderi değişir miydi?... Kendinden efsunlu bir anlatıcı, kafasındaki bu deli soruların peşinden gidiyor, derin bir ispata girişiyor."

Şebnem İşigüzel

İstanbullu Amazonlar 1809

İletişim Yayınları, 2020, 129 s.

Zorba Kitabevi ile Nota Bene Yayınları'nın işbirliğiyle yayımlanan Kirpiğin Düşmesin Yere: Mor Öyküler kitabındaki "işbirliği" yalnızca yayınevleriyle sınırlı değil. Arzu Armağan Akkanatlı, Arzu Eylem, Arzu Uçar, Ayça Erkol, Banu Özyürek, Berna Durmaz, Çilem Dilber, Esmahan Devran İnci, Fatma Nuran Avcı, Jale Sancak, Kader Menteş Bolat, Mevsim Yenice, Müge İplikçi, Neslihan Yiğitler, Nurhan Suerdem, Nilüfer Altunkaya, Onur Bütün, Semrin Şahin, Serap Üstün ve Sibel Öz; öykülerini okuduğumuz yazarların da "özel" katkılarına, kitabı yayıma hazırlayan Sevda Karadağ Çırak giriş yazısında, "kitabın oluşum sürecinde ikiletmeden ve memnuniyetle bizimle öykülerini paylaşan değerli yazarlarımıza çok ama çok teşekkür ederiz," şeklinde karşılık vermiş. Ayrıca, belki daha da önemlisi, bu kitaptan elde edilen tüm gelirin, Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı'na bağışlanmasına karar verilmiş.

haz. Sevda Karadağ Çırak 

Kirpiğin Düşmesin Yere: 

Mor Öyküler

Nota Bene Yayınları, 2020, 152 s.

Ev'le ve ev'dekilerle olan ilişkimizi en hafif ifadeyle yeniden değerlendirdiğimiz bir dönemden geçiyoruz (– umarım geçiyordur gerçekten de). Eve kapanmak ile evden "kaçmak" arasında kaldığımız, bu kararları da kimi zaman severek ve isteyerek kimi zamansa korkuyla ve zorunlulukla verdiğimiz garip bir dönem... Defne Suman'ın derlediği –yirmi dört yazarlı– Evden Kaçmanın Yolları kitabının çıkış noktasında da "firar tutkusu" yer alıyor. Daha doğrusu bu seçki fikri, Defne Suman'ın aklına, İrlandalı şair Seamus Healey'nin şu dizesini okuyunca düşmüş: "Şair, yitik yeri şimdi şiirinde yaratmak zorundadır." (Bu arada, söz konusu dizenin kaynağı Defter dergisi ve Nurdan Gürbilek çevirisi. Gürbilek'in de son kitabındaki denemelerinde "kaçmak" kavramını ele aldığını hatırlatabiliriz – İkinci Hayat, Metis Yayınları, 2020.) Kuşkusuz akla, Alejandro Zambra'nın Eve Dönmenin Yolları da gelecektir; Defne Suman'ın esin kaynaklarından biri de bu olmuş zaten. Dört öykü dışındaki tüm anlatılar bu kitap için özel olarak kaleme alınmış ve kaleme alan isimler de şöyle: Defne Suman, Ayşe Sarısayın, Ayşe Beyazıt Melik, Beliz Güçbilmez, Berna Durmaz, Çiler İlhan, Duygu Bingöl, Feryal Tilmaç, Gamze Güller, İsmail Güzelsoy, Mehmet Cevat Yıldırım, Menekşe Toprak, Mevsim Yenice, Müge İplikçi, Neslihan Önderoğlu, Nurhan Suerdem, Onur Çalı, Orhan Pamuk, Sedef Betil, Serkan Türk, Sibel Oral, Volkan Emre Çalı, Yalçın Tosun, Yavuz Ekinci.

der. Defne Suman 

Evden Kaçmanın Yolları

Doğan Kitap, 2020, 240 s.