Kafka'nın yalnızca kişisel olarak sinema ile olan gelgitli ilişkisi yok Mehmet Öztürk'ün kitabında. Günlükler, mektuplar ve anılar gibi başta Kafka'nın kendi metinlerinden hareket ederek özgeçmişi, yapıtları ve sosyal ortamı da irdeleniyor.
Başlıktaki sorunun cevabını hemen verelim: Evet. Peki, sever miymiş? Hafif bir ifadeyle; sinemaya karşı olumsuz bir bakışı varmış, diyebiliriz. Hatta, "Filmler demirden panjurlardır," demişliği de var, neredeyse şeytani bir teknik olarak değerlendiği de... O zaman niçin gidiyordu?
Olumsuz bakışı, Kafka'nın sinemayı bütünüyle reddettiği anlamına gelmiyor aslında ama yine de bazı belirsizlikleri ortadan kaldırmaya yetmiyor. Örneğin, filmlerin Kafka'nın edebiyat atmosferi ve tekniği üzerinde etkisinin olup olmadığı halen bitmeyen bir tartışma konusu... Üstelik, Kafka'nın sinemayla olan ilişkisindeki esrarengiz noktalar bunlarla da sınırlı değil.
Görüldüğü gibi "Kafka ve sinema" konusuna girmek, biraz kafa karışıklığı yaratabiliyor; biraz daha eşelediğimizde bir anda kendimizi o ünlü Kafkaesk atmosferde bile bulabiliriz. Ama neyse ki, elimizde iyi bir rehber var: Mehmet Öztürk'ün Franz Kafka ve Sinema isimli incelemesinin gözden geçirilmiş yeni baskısı yayımlandı.
Kafka'nın yalnızca kişisel olarak sinema ile olan gelgitli ilişkisi yok Mehmet Öztürk'ün kitabında. Günlükler, mektuplar ve anılar gibi başta Kafka'nın kendi metinlerinden hareket ederek özgeçmişi, yapıtları ve sosyal ortamı da irdeleniyor. Ve evet, elimizdeki incelemenin en detaylı kısmı Kafka'nın aynı adlı eserinden uyarlanan Dava filminden oluşuyor belki ama, Franz Kafka ve Sinema'da yalnızca Kafka uyarlamaları yok; Kafkaesk atmosfere sahip filmler de söz kosunu ediliyor: "Orson Welles'in Bitmeyen Balayı ve Mr. Arkadin ile Tarkovski'nin Stalker, Jiri Menzel'in Sıkı Denetlenen Trenler, Eldar Şengeleya'nın Mavi Dağlar, Michael Haneke'nin Şato ve Beyaz Kurdele, Steven Soderbergh'in Kafka, Vera Belmont'un Milena gibi filmleri çerçevesinde Kafkaesk manzaraları ortaya çıkarmayı denedim. Kafka'dan uyarlanan ve Kafkaesk diye tanımlayabileceğimiz yüzlerce film olduğu için film künyeleri, sinopsisleri ve tanıtımları vermek yerine Kafka'nın hayatı ve yapıtı açısından doğrudan 'tipik' olan filmler üzerinden 'Franz Kafka ve Sinema' ilişkisini belirlemeye çalıştım."
FRANZ KAFKA VE SİNEMA
Mehmet Öztürk
İthaki Yayınları, 2020, 243 s.
