Görsel sanatlarla ilgilenip de John Berger adını duymayan yoktur. Berger'in Görme Biçimleri adlı kitabı artık bir klasik niteliğinde. Günümüzün en etkili sanat eleştirmenlerinden biri sayılan marksist düşünür, aynı zamanda şair, senaryo yazarı, romancı ve belgesel yazarı.
1926 Londra doğumlu Berger, 16 yaşında Central School of Art'a girse de 2. Dünya Savaşı yüzünden eğitimini yarıda bırakmak ve iş hayatına atılmak zorunda kalır. Çalıştığı şirkette faşizmden kaçan Avrupalı entelektüellerle - yazarlar, felsefeciler, ressamlar, tarihçiler- tanışır ve onlardan pek çok şey öğrenir. Yıllar sonra, "Üniversiteye gidemedim ama 16 yaşındayken yaşadığım o dönem benim için çok güzel bir eğitimdi" diyecektir. Kendi deyimiyle "ikinci eğitim dönemi" 70lerin başında Fransız Alpleri'nde bir köyde yaşamaya karar vermesi ile başlar. Pek çok kişi bu durumu yadırgasa, arkadaşlarından biri "napıyorsun,sen daha yaşlanmadın!" dese de kararını vermiştir. "Birden fark ettim ki, hikâyelerini yazdığım insanlar hakkında pek az şey biliyorum. Benim yabancısı olduğum yaşam şartları, pek çok insanın yaşamak zorunda kaldığı türdendi. Üstelik koşullar giderek kötüleşti. Sadece okuyarak bu insanların hayat şartlarını anlayamazsınız. İnsanın bizzat yaşaması, tecrübe etmesi gerekir."
"Burada, samimi olduğum kişiler, çocukluklarını da burada geçirmiş olan yaşlı çiftçiler.Gençler, çoktan köyü bırakıp gitmişlerdi. Yaşlı çiftçiler benim öğretmenlerim oldular. Onlardan doğa, toprak ve mevsimler hakkında çok şey öğrendim. Hayvancılığa ve tarıma dair pek çok pratik işi ve yaşamın değerini onlardan öğrendim." Bir zamanlar Avrupa'da adlı üçlemesini bu ortamda kaleme alan Berger, yok olmaya yüz tutan köylülüğü, köyden kente göç eden köylülerin şehirde var olma çabalarını dile getirir.
1972 yılında G. adlı romanı ile Booker ödülü kazanır. Ödülünün yarısını Kara Panterler'le paylaşacaktır. Yedinci Adam, en sevdiği kitaplarından biri. "Bir yazar olarak bana en fazla tatmin sağlayan anlardan birini İstanbul'da yaşadım. Bunun ödüllerle falan ilgisi yok. Bir arkadaşım, İstanbul'un varoşlarından birinde oturan bir ahbabını ziyarete edecekti, ben de kendisine eşlik ettim. Çay içtik,sohbet ettik ve raflardan birine gözüm takıldı; yirmi kadar kitap vardı. Birisi de Yedinci Adam'dı. O an, yazar olduğum için kendimi çok şanslı hissettim. Kitaptaki deneyim,yaşamın deneyimine erişmişti, kabul edilmiş ve dile getirilmişti."
Yıllardır Fransız Alpleri'nde sade bir yaşam süren John Berger'dan bir hayli uzak kalan Britanyalı sanatseverler bugünlerde Londra'da yazarın onuruna bir dizi etkinlik düzenliyorlar. Yazarın henüz yayımlanmamış yeni kitabı " Here is where we meet" (Buluştuğumuz Yer) ile aynı adı taşıyan etkinlik 11 Nisan'da başlayıp 18 Mayıs'a kadar sürüyor. Pek çok söyleşinin, performansın,film gösteriminin, münazaranın yer alacağı etkinliğe Geoff Dyer, Michael Ondaatje, Anne Michaels ve Simon McBurney gibi yazarlar da katılacak ; yazının amacını,nelere muktedir olduğunu ya da olamadığını tartışacaklar.
İnsanın şimdi Londra'da olmak vardı diyesi geliyor ya, biz şimdilik, kitap yakmaktan, kitap imha etmekten kurtulup, yazar kadri bilir bir toplum olacağımız günlerin uzakta olmadığını umalım.
Kaynaklar:
www.sfgate.com John Berger söyleşisi,(Kenneth Baker) 06-01-2001
www.telegraph.co.uk , Sanatçının vahşi ve yaşlı bir adam olarak portresi, 23-07-2001
John Berger'in Türkçe'ye çevrilmiş eserlerinden en önemlileri arasında şunlar sayılabilir:
Görme Biçimleri, Metis yay.,Çev. Yurdanur Salman,1995
O Ana Adanmış, (Seçki) Metis yay., Haz. Yurdanur Salman,Müge Gürsoy Sökmen 1998
Picasso'nun Başarısı ve Başarısızlığı, Metis yay.,Çev: Yurdanur Salman,Müge Gürsoy Sökmen,1989
Bir Zamanlar Avrupa'da, İletişim yay., Çev. Taciser Belge, Murat Belge, 1996
Domuz Toprak, İletişim yay. 1998
Leylak ve Bayrak,İletişim yay., Çev.Taciser Belge, Murat Belge, 1996
G., İletişim yay.Çev. Tomris Uyar,1996
Kral, Metis yay., Çev. Müge Gürsoy Sökmen, 2001
