Bu hafta Açık Bilinç’te, nörobiyolog Doç. Dr. Çağhan Kızıl ile,Alzheimer hastalığı üzerine beyindeki sinir kök hücrelerini kullanarak yaptıkları yeni araştırmalardan ve tedaviye yönelik heyecan verici gelişmelerden söz ediyoruz.
Alzheimer hastalığının nedenlerini ve tedavisindeki yeni gelişmeleri, Açık Bilinç'te beş yıldır kadim konuğumuz nörobilimci Prof. Hakan Gürvit aracılığıyla takip etmeye çalışıyoruz.
Önceki programlarda, Prof. Gürvit dünyada yaklaşık 50 milyon kişide teşhis edilmiş olan Alzheimer hastalığının nedenlerinden, Amyloid-beta ve Tau hipotezlerinden, tedavi yöntemlerinden, ve aşıya yönelik araştırmalardan söz etmişti.
2013, 2015, ve 2017 programlarımıza ve aktardığımız kaynaklara şuradan ulaşabilirsiniz.
Alzheimer, nörodejeneratif bir hastalık. Yani sinir sistemimizde nöronların yozlaşması, bozulmasıyla ortaya çıkıyor.
Hafıza kaybı, ifade güçlüğü ve oryantasyon bozukluğu gibi semptomlarla teşhis edilen Alzheimer hastalığı, günümüzde demans vak'alarının çoğunluğunu oluşturuyor.
Alzheimer'ı önlemeye veya sonlandırmaya yönelik çalışmaların bir kategorisi, nöronlardaki bozulmayı engellemeye yönelik.
Bu kategoriyi, sinir sistemindeki dejenerasyona karşı geliştirilen savunma yöntemleri olarak tanımlayabiliriz.
Dr. Çağhan Kızıl ve ekibinin, “Alman Nörodejeneratif Hastalıklar Merkezi”nde yürüttüğü çalışmalar ise, farklı bir "hücum kategorisi"nde yer alıyor.
Burada amaç, dejenerasyonu engellemek yerine, kök hücreleri kullanarak beyinde "rejenerasyon" (yeni sinir ağları oluşumu) sağlamak.
Dr. Kızıl, BirGün Gazetesi'ndeki yazısında, araştırmalarının temel hipotezini şöyle anlatıyor:
Dr. Kızıl ve ekibi 2016'da Cell Reports dergisinde yayımlanan araştırmalarında, beyinlerinde amyloid plakaları birikmesiyle Alzheimer semptomları gösteren zebra balıklarında, kök hücre kullanımıyla nöronların yeniden yapılandırılmasını incelemişti.
Önceki ay Developmental Cell dergisinde yayımlanan çalışmalarıysa, 3-boyutlu bir mini-beyin modeli üzerinden, rejenerasyon yönteminin doğrudan insan beyninde uygulanabilirliğini araştırıyor.
Sinir sistemi kök hücreleriyle geliştirilmekte olan bu tür modeller, nöron dejenerasyonunu engellemeye yönelik çalışmaların yanı sıra, Alzheimer hastalığına karşı farklı ve yeni bir umut ışığı olabilir.
Alzheimer tedavilerindeki gelişmeleri izlemeye devam edeceğiz.
— / —
Dr. Kızıl’ın çalışmalarını, önceki haftalarda konuğumuz olan Dr. Onur Arpat’ın kaleminden ve
“NoroBlog Laboratuvar” video serisinden de takip edebilirsiniz:
Dr. Kızıl’ın şimdiye dek yayımlanmış çalışmalarına topluca buradan ulaşabilirsiniz.
Bu akışı, konuğumuzun BirGün Gazetesi yazısından bilime ve bilim insanlarının etik anlayışına dair cümleleriyle sonlandırayım:
"Bilim, itaatsiz ve dogmalardan uzak bir özgür yaratım ortamına sahip olabildiği oranda yenilikleri ortaya çıkarabilir ve kamunun yararına hizmet eder. Bilim insanı ise ... yaşamını dogmaların ve politik gücün dışında muhalif bir sorgulayıcı kimliğe büründürmekle yükümlüdür.
Sorgulamadan olanı kabul eden bilim ne kadar içi boşaltılmış bir bilim ise, dogmalara ve beyin göçüne karşı durmayan, özgür zihinler yetiştirme amacı gütmeyen ve toplumsal koşullara ses çıkarmayan bilim insanları da evrensel bilim etiğinden o kadar uzaklaşmış durumdadır."
