14 Eylül 2004Çetin Çetiner
Kuzey Irak’ın Türkmen kenti Telafer’de çatışmaların şiddeti artıyor. 450 bin nüfuslu şehirden kaçan ve zor şartlar altında yaşayan 60 bin kişi, muhasaranın sona ermesini bekliyor. Kent savaşının patlak vermesinden endişe ediliyor.
Peşmerge destekli Amerikan ordusunun Kuzey Irak’ın Telafer kentindeki operasyonu hız kesmeden devam ediyor. Kentin ana arterlerini ele geçiren ABD ordusu, kontrolü sağlamakta zorlanıyor. Telafer içinde devriye gezen askerler, zırhlı araçlardan inemiyor. Çatışmalar dolayısıyla 450 bin nüfuslu şehirden kaçış dün de devam etti. Amerikan ordusunun Telafer’e girmesiyle başlaması beklenen kent savaşında yeni bir sivil kıyımından korkuluyor. Kentte yer yer silah sesleri yükselirken sayıları en az 500 olduğu belirtilen Şii direnişçiler, sivilleri kalkan olarak kullanıyor. Çatışmalarda şimdiye kadar 100 kadar Türkmen hayatını kaybetti. Amerikan operasyonlarına peşmergelerin de katılmasına kızan Arap aşiretleri, Türkmenlere tam destek kararı aldı.
Telafer’in özellikle güney kesiminde çatışmalar devam ederken, 60 bini aşkın Türkmen’in şehir dışındaki bekleyişi sürüyor. Kent içinde ve dışında günlerdir devam eden insanlık dramının kısa zamanda sona ermesi zor görünüyor. Su ve elektriklerin kesildiği şehre basın mensuplarının girişi Amerikalı askerlerce engelleniyor. Telafer’in elektrik ve su şebekesi Musul’dan sağlandığı için istendiğinde kesilebiliyor. Elektriklerin verildiği geceler ise ‘karartma’ya uymayan evler hedef olabiliyor. 450 bin nüfuslu Telafer, Musul’a bağlı bir ilçe. Şehrin imar yapısı çok dağınık ve az katlı olduğu için, kent savaşında di- renişçilerin en önemli sığınağının ‘canlı kalkanlar’ olabileceği belirtiliyor.
Şii direnişçilerin, burada Necef'teki Hz. Ali Türbesi gibi kutsal bir sığınağı da mevcut değil. Direnişçilere 'içeriden' de destek verilen kentte önümüzdeki günlerde çok daha kanlı çatışmalar çıkabileceğinden endişe ediliyor. Kentin dağınık yapısının da direnişçilerin işini kolaylaştırması bekleniyor. Telafer'in ezici kısmını oluşturan Şii Türkmenler, direnişçilere azımsanmayacak derecede lojistik destek veriyor. Direnişçiler, kendi kontrollerindeki bölgelerden sivil çıkışına izin vermiyor. Kente giriş-çıkış yapan araçlara rastgele ateş açılıyor. Dün bir ara meydana gelen boşluktan istifade eden binlerce sivil, yine şehir dışındaki güvenli bölgelere kaçtı. Telafer dışında şu an en az 60 bin sivil, çadırlarda çok zor şartlar altında muhasaranın sona ermesini bekliyor. Kenti boşaltan ailelerin birçoğu yakınlardaki Evgine kasabasına sığınmış durumda.
Musul'un Türkmen asıllı vali yardımcısı İbrahim Arafat'ın da krizi çözmek için sık sık devreye girdiği haber alınıyor. Ancak direnişçilerin silah bırakmayı reddetmesi yüzünden barış girişimlerinden henüz bir sonuç alınamadı. ABD önderliğindeki operasyonlara Kürt milislerin de katılması bölgedeki Arap aşiretleri kızdırmış durumda. Kuzey Irak'taki Ebu Hamdan aşiretleri şeyhleri, Kürtlere karşı Türkmenlerle ortak hareket etme kararı alırken, Kerkük'ün Havice bölgesi Arap şeyhleri bir araya gelerek Telafer ve Kerkük'teki son durumu değerlendirdi ve Türkmenlere destek kararı aldı. Savaş uçağı ve helikopterlerle destekli bir şekilde dün sabah şehre giren 2 bin kişilik birlik kayda değer bir direnişle karşılaşmadı; ancak kentin sadece ana arterlerine intikal edebildi. Amerikan birliklerinin yanında Irak ordusuna bağlı bir tabur askerin ve Kürt milislerin de kente girdiği gözlendi.
Amerikan ordusundan dün yapılan açıklamada, yabancı direnişçiler kentten çıkıncaya kadar operasyonların devam edeceği vurgulandı. Açıklamada, birkaç gündür Irak Ulusal Muhafızları ile birlikte sürdürülen operasyonun amacının Telafer'de güvenliği sağlayarak kontrolü Irak hükümetine devretmek suretiyle ailelerin evlerine dönmesine yardımcı olmak olduğu bildirildi. Açıklamada, "Güvenlik kuvvetleri, Irak Kızılay'ı ile ortak hareket ederek, terörist saldırılarda yaralanan sivillere tıbbi yardımda bulunmaktadır. Koalisyon kuvvetleri ayrıca, insani yardım faaliyetlerini de sürdürerek, kentin dışında kurulan kampta su ve yemek dağıtmaktadır." ifadesi kullanıldı.
Kaynayan Kuzey Irak'ta dün bir haber de Dohuk'tan geldi. Şehrin valisi Niçervan Ahmed, bir suikast girişiminden yara almadan kurtuldu. Vali Ahmed'in bulunduğu kafilenin geçişi sırasında kaldırıma konan bombanın infilakı sonucu iki koruma yaralandı. Direnişin ‘başkenti’ Felluce’ye yapılan Amerikan bombardımanında ise aralarında kadın ve çocukların bulunduğu 16 kişinin öldüğü haber verildi.
