Ocak 2006

"Kadınım, sosyalistim, ayrı yaşıyorum ve agnostikim (bilinmezci) - bütün günahlar bir arada."

Michelle Bachelet, Şili Devlet Başkanı. (Guardian)

Şubat 2006

Ayın Sözü:"Evet, Başkan Bush'un ve çevresindekilerin terörist olduğunu söylüyorum... Evet, bu ülkede (ABD) terörü yaşayan insanlar olduğunu söylüyorum. Fakirlik terördür. Sosyal güvenlik haklarını kaybetme korkusu terördür...  Yeterli kaynak ayrılmadığı için okulu bırakmak zorunda kalan öğrencinin yaşadığı terördür... Amerikan halkına bu sorunların üstesinden gelmek için dağıtım mekanizmasının başına oturan kişi, yardımcı olmayı reddedip, zaten zengin olanların hayâlini bile kurmadıkları paralara sahip olmasını sağlıyorsa, gerçekten ihtiyacı olanların hakkı olan kaynakları başka noktalara aktarıyorsa bu kabûl edilemez. Benim kabûllenemediğim durum bu."

Harry Belafonte, efsanevî müzisyen, oyuncu ve insan hakları aktivisti. (Democracy Now) Mart 2006

Ayın Sözü:

"Sana bu soruları kim hazırladı bakayım?"

Osman Pepe, Çevre ve Orman Bakanı. İlköğretim öğrencisi Tuğçe Nur Baray'ın küresel ısınma için alınan tedbirleri sorması üzerine "konunun derinliği sebebiyle" şüphelenen Pepe'nin tepkisi. (A.A)Nisan 2006

Irak’ta siyasi belirsizlik, şiddetle el ele vermiş, tüm hızıyla devam ediyordu. Başbakan İbrahim Caferi’ye istifa etmesi yönünde çağrılar başlamıştı bile. Caferi istifa etmeyeceğini duyurdu. Irak İçişleri Bakanlığı, ölüm mangalarının varlığını ilk kez bu sıralarda doğruladı. Ancak, bakanlığa göre, polis üniforması giyen bu grupların İçişleri Bakanlığı’yla ilgisi yoktu. Saddam Hüseyin'i yargılayan mahkeme, devrik diktatörün soykırımla da suçlanacağını duyurdu. Bu sırada, İsrail’in Filistin’e baskıları, İran’ın nükleer programı ve ardından ortaya çıkan kriz derken petrol fiyatları 75 doları aşmış, Londra metro saldırıları üzerine hazırlanan hükümet soruşturması raporu, saldırıların sebebi olarak Irak işgalini göstermişti.

Baharın başlangıç günlerinde ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice Ankara’yı ziyaret etti, Dışişleri Bakanı Abdullah Gül ile birlikte demokratik ve barışçıl bir dünya için  ortak düşüncelere sahip olduklarını açıkladı. Avrupa Parlamentosu CIA in 2001 yılından itibaren Avrupa toprakları üzerinde bildirimsiz 1000'den fazla uçuş yaptığını ve durumun uluslararası hukuk ve anlaşmaların ihlâli olduğu açıklarken Bulgaristan’da üç yeni ABD üssü açılacağı haberi her şeyi anında anlamsız kılıyordu.

Nisan ayında Ankara’nın bir diğer önemli konuğu, Filistin devlet başkanı Mahmud Abbas’tı. Filistin’e uygulanan abluka, Hamas’ın iktidara gelmesiyle birlikte sıkılaşmış, Ehud Olmert liderliğindeki Kadima ile  sendikacılıktan gelme Amir Peretz’in İşçi Partisi’nin koalisyon için anlaşmasıyla korkunç bir hâl almıştı. Gazze ve Batı Şeria’da yürütülen operasyonlar, ABD ve İsrail’in Filistin’in tüm gelirlerini dondurma kararını AB de destekleyince boyunduruk daha da sıkıştırılmış oldu. Maaşlarını alamayan polisler hafta sonu Gazze’deki anayolları trafiğe kapatıp hükümet binasını bastı.

Fransa’da yeni istihdam yasasının yarattığı kriz sürüyordu. Cumhurbaşkanı Jacques Chirac’ın yasaya onay vereceğini açıklaması önce gösterilere, ardından ikinci bir genel greve yol açtı.  Fransa hükümeti, milyonlarca kişinin katıldığı haftalarca süren protestoların ardından tartışmalı iş yasasını geri çekti. Macaristan'da seçimleri Sosyalist Parti kazanırken, İtalya’da, Romano Prodi’nin başkanlığındaki merkez sol senatoda da üstünlüğü sağladı. Bu sırada, bir de İran krizi oluşturulmaktaydı. Atom Enerjisi Kurumu İran'ın BM Güvenlik Konseyi kararına aykırı olarak uranyum zenginleştirmeyle ilgili faaliyetlerine devam ettiğini ve çalışmalarını hızlandırdığını belirtiyor, Amerikan yerleşik medyasında, ABD’nin İran’a da saldırıp saldırmayacağından çok, saldırının zamanı ve şekli tartışılıyordu.

Çad ve Sudan arasında diplomatik ilişkilerin kesilmesinin ardından, Çad Nijerya'da yapılan barış görüşmelerinden çekildiğini açıkladı. Sudan’ın Darfur bölgesinde, bütün dünyanın gözü önünde gerçekleşen saldırılar sonucu ölenler o dönemde yüz binlerle ifade ediliyordu. 21. yüzyılın ilk soykırımı sayılabilecek bu olayların altında iklim değişikliği ve küresel ısınmadan kaynaklanan kuraklığın yattığı da bilim insanlarınca açıklanacak, ama bu bilgi de kimsenin umurunda bile olmayacaktı. BM, yıl sonuna kadar düzenli aralıklarla buradaki soykırımı kınamaya ve insanlık camiasını müdahale etmeye çağırmaya devam edecekti. Aynı günlerde şiddetli yağışlar ve eriyen kar suları ile yükselen Tuna nehrinde su seviyesi son 111 yılın en üst seviyesine ulaştı. Her yeri sel aldı... 

Tayland Başbakanı Thaksin Şinavatra, Haziran’da tahta çıkışının 60. yıldönümünü kutlayacak Tayland Kralı'na saygı göstermek amacıyla istifa etmeye karar verdiğini açıkladı. Bu açıklamayı yaparken, daha sonra yeniden göreve getirileceğinden emin gibi görünüyordu ve getirildi de, ama ondan daha sonraki aylarda, kendisi BM toplantısı için New York’ta iken yine Tayland Kralı'na saygı göstermek amacıyla ordunun darbe yapacağını, bu darbeyi halka benimsetmek için Kraldan parasız, halkla ilişkiler firmalarından da ücreti mukabilinde destek sağlanacağını, kendisinin de bir süre ülkesine dönemeyeceğini tahmin edemezdi.

Türkiye’ye dönersek,  bir yıl önce bu günlerde bir kitle histerisi olarak yayılan linçlerle açılan dönem, Diyarbakır, Batman ve Mardin’de yaşanan olayların Şanlıurfa ve Ağrı’ya da sıçramasıyla devam ediyor, korku/güvenlik algısı bilinçleri yönetmeye başlıyor ve ayın ortalarına gelindiğinde 15 kişinin öldüğü, 418 kişinin de tutuklandığı açıklanıyordu. Diyarbakır'da gösterilere katıldığı iddiasıyla gözaltına alınan 80 çocuk hakkında 9,5 yıldan 24 yıla kadar hapis cezası istendi. Abdullah Öcalan’la ilgili bir imza kampanyasına katıldıkları için haklarında dava açılan 2'si üniversite öğrencisi 3 kişiye 7,5 yıl ağır hapis cezası verildi. Hükümlüler şiddet içermeyen dilekçe haklarını kullandıkları için mahkeme heyeti cezalarının 6'şar yıl 3'er aya indirilmesine karar verdi. İstanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah, belediye otobüslerine yönelik saldırıları önlemek için, bir bakıma yepyeni, bir bakıma da insanlık tarihi kadar eski bir yöntemi devreye sokacaklarını, otobüslere sivil polis yerleştireceklerini açıkladı.

Meclise gönderilen Terörle Mücadele yasasında değişiklik öngören tasarıda, terör suçu kapsamı yeniden belirlenmesi öngörülmekteydi. Hem yepyeni, hem de insanlık kadar eski bir teknik burada da karşımıza çıkmaktaydı: Yasaya göre, insan veya uyuşturucu ticareti, eğitim ve öğretimin engellenmesi, ihaleye fesat karıştırma, fuhuş, kredi kartlarının kötüye kullanılması gibi pek çok eylem de terör amacıyla yapılabilirdi, dolayısıyla bu zengin eylem çeşitliliği genel olarak terör kategorisine sokulmalıydı. Kapsam tartışması yapıla dursun, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nde düzenlenen “Cansuyu Bayramı” festivalini satır ve bıçaklarla basan6 kişiden biri tutuklandı. Yaşları 18’den küçük diğer 5 zanlı serbest bırakıldı.

Yargıtay, Başbakan Erdoğan'ı yumağa dolanmış kedi şeklinde çizen Musa Kart’ın Erdoğan’a 5 bin Yeni Türk Lirası tazminat ödemesine ilişkin kararı esastan bozdu. Başbakan da, Penguen dergisinde “Tayyipler Âlemi” başlığıyla yayımlanan kapak çizimi nedeniyle açtığı manevi tazminat davasının reddedilmesine ilişkin kararı temyiz etti. Kadından sorumlu Devlet Bakanı Nimet Çubukçu'nun, kadın-erkek eşitliğiyle ilgili Anayasa değişikliği görüşmeleri sırasında, kendisine hakaret ettikleri iddiasıyla kadın hakları savunucusu 6 örgüt yöneticisi aleyhine açtığı davalar beraatla sonuçlandı. İstanbul Boğaziçi Köprüsü gişelerinden nakit ödeyerek geçiş sona erdi. 

Nükleer santral konusunda özel sektör temsilcileriyle ve 150 bilim insanıyla görüşen Enerji Bakanı Hilmi Güler, çalışmalara hız verdiğini açıkladı..Toplantı sonrasında konuşan Güler bilimsel bir kesinlikle konuştu ve ''Nükleer enerji konusu tercihimiz değil, aynı zamanda mecburiyetimizdir'' dedi.  Muhtemel kurban Sinop’ta Nükleer Karşıtı Platform tarafından başlatılan ''Nükleer Santrale Hayır'' imza kampanyasında toplanan yaklaşık 25 bin imza, Bakan Güler'e gönderildi.  Dilovası'ndaki kirliliğin araştırılması için kurulan Meclis Araştırma Komisyonu'nca açıklanan bir çalışmaya göre Organize Sanayi Bölgesi'ndeki fabrikaların kanalizasyon sistemi olmadığı, üstelik atıkların verildiği Dil deresi’nin Marmara denizinin en önemli kirleticilerinden biri olduğu ifade edildi. Bölgede birinci ölüm sebebi kanserdi. Türk Tabipleri Birliği de, Çernobil Nükleer Santrali'nde meydana gelen kazanın etkileri üzerinde yapılan araştırma kapsamında, ''Hopa'da son 3 yılda meydana gelen ölümlerin yüzde 47.9'unun nedeninin kanser olduğunun belirlendiğini'' açıklıyordu. Çernobil felaketinin yıldönümünde İstanbul’da binlerce vatandaş nükleer karşıtı zincir oluşturdu.

Ayın sonlarına doğru Meclis terör tartışmaları arasında çevre yasasını da kabul etti. Para cezalarının ötesine geçmeyen yeni kanuna göre, arıtma tesisi  kurmayanlara 60 bin, yasak atıkları toprağa verenlere 24 bin YTL ceza kesilecekti. Yetersizliklere rağmen, yine de bir çevre yasası çıkmış olması yüzleri güldürdü. Aynı günlerde, Türk Tabipleri Birliği, DİSK ve KESK’in ortaklaşa düzenledikleri “sosyal güvenlik ve genel sağlık sigortası referandumundan” yüzde 99.6 oranında hayır oyu çıkarken, “Sosyal Güvenlik Kurumu Yasası” Meclis Genel Kurulu’nda kabul ediliyor, İstanbul ve Ankara’da mantar gibi ortaya çıkan toplu köpek mezarlarının da etkisiyle Ankara'nın Tandoğan Meydanı’nda gerçekleşen ''Katilim Kim'' mitingi yapılıyor, Marmara Depremi'nde Yalova'da yaptığı binaların yıkılması sonucu ''birden fazla kişinin ölümüne sebebiyet verdiği'' iddiasıyla yargılanan Veli Göçer ile ortağı mimar İsmet Kösebalaban'a, 18'er yıl 9'ar ay hapis cezası veriliyor,  AB Jürisi, İstanbul'u 2010 Avrupa Kültür Başkenti olarak seçtiğini açıklıyordu.

Ayın Sözü:

"Türkiye'de darbeler döneminin başlangıcı kabul edilen ve 'bürokratik iktidarın' güçlendiği, 1960 yılından itibaren Meclisimizin gücü ve yetkisi hukuki temellere dayanmayan eleştirilerle daraltılmaya çalışılmıştır. Anayasa'yı yapan, cumhurbaşkanını seçen, savaş kararı alan bir kurumun bugün sahip olduğu gücü ve yetkiyi tam kullandığı tartışmalıdır. Demokratik bir ülkede 'gizli anayasa, kırmızı kitap, derin anayasa' gibi tabirler asla kabul edilemez kavramlardır. Bu kavramlar, gizli antidemokratik bir yönetimin iktidarda olduğunu ima eder. Türkiye'nin tek bir anayasası var."

TBMM Başkanı Bülent Arınç'ın, Meclis Genel Kurulu'nda düzenlenen 23 Nisan özel oturumunda yaptığı konuşmadan... (Radikal Gazetesi) Mayıs 2006

Havaların ısınmasıyla birlikte gündemin değişmez maddelerine dair de bir ısınma başladı. Türkiye’nin Kuzey Irak’ta operasyon düzenlemeye hazırlandığı haberleri iştahları kaçıracaktı ama İngiltere’den deli dana virüsü taşıyan kan ürünlerinin aralarında Türkiye’nin de bulunduğu bazı ülkelere satıldığı haberi Sağlık Bakanlığı’nın yalanlamasına rağmen zaten keyifleri kaçırmıştı. Şemdinli Olayları’nın duruşması sırasında Astsubay Başçavuş Ali Kaya ise, Türkiye’deki  bütün patlamaların PKK tarafından yapıldığını söylüyordu.  Askeri Yargıtay, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararlarının bağlayıcı olmadığına hükmederek askere gitmeyi ya da çürük raporu almayı reddeden Mehmet Tarhan’ın  askerlik yapmaya mecbur olduğuna karar verdi. Kurula göre, psikolog ve psikiyatrların aksi yöndeki bulgularına rağmen, eşcinsellik bir hastalıktı.

Bahar sebebiyle olsa gerek, hükümetle YÖK arasındaki ilişkiler de bir garipleşmişti. Hükümet Açıköğretim Lisesi’ne kayıt yaptıran yaklaşık 56 bin öğrencinin ÖSS'ye başvurabileceklerini açıklarken, YÖK bu öğrencilerin sınava giremeyeceklerini bildirdi. Hükümet görüşünde ısrar etti, YÖK, sınava girip herhangi bir yükseköğretim kurumuna kayıt yaptırsalar bile, bu öğrencilerin kayıtları silinecektir dedi. Bu tartışmanın sürüp gittiği sırada üniversite yemekhanesinin özelleştirilmesini protesto eden öğrencilere polis biber gazı ve cop kullanarak müdahale etti. Soruşturmalar artarak devam ediyor, üniversiteler birer disiplin anıtı olarak göğüs kabartıyordu.

Bir hafta içinde Cumhuriyet gazetesine 3 bombalı saldırı düzenlenmesinin ardından Danıştay’da düzenlenen silahlı saldırı Türkiye’yi sarstı. Güvenlik kameralarının çalışmadığı olay sırasında 2 üye öldü.Olayın faili olarak yakalanan ülkücü avukat Alparslan Arslan cinayetleri türban kararlarıyla ilgili olarak işlediğini söyledi. Taksim’deki 1 Mayıs gösterisine sert müdahale ettikleri gerekçesiyle görevli polisler hakkında müdahalelerinin tarzı üzerine inceleme başlatıldı. Sonucu medyaya yansımayan soruşturma devam ede dursun, 1 Mayıs kutlamalarının ardından Elazığ'da 11, Antalya‘da 15 kişi tutuklandı. 

Meksika duvarı, İspanyolca Millî Marş gibi ön turların ardından ABD’de tartışma yaratan göçmenlik yasasını protesto eden göçmenler, büyük miting ve yürüyüşler düzenledi.. “Göçmenlerin Olmadığı Bir Gün" eylemi kapsamında göçmenler; ülke çapında işlerini boykot ederek, kaçak göçmenler için vatandaşlık hakkı tanınmasını istedi. Bolivya’da Morales, doğalgaz ve petrol sanayiiyle yaptıkları anlaşmaları değiştireceklerini, anlaşmaya yanaşmayan şirketlerden de ülkeyi altı ay içinde terk etmelerini istedi. Latin Amerika’da sol iktidarlar değişik bir iklim yaratmaya başlamışlardı. Nepal hükümeti Maocu gerillalarla ateşkes ilan etti. Başbakan Yardımcısı Prasad Oli, isyancılara karşı terörizmle ilgili tüm suçlamaların düşürüleceğini ve gerillalara artık ''terörist'' denmeyeceğini açıkladı. Aynı günlerde Avrupa Birliği, Belgrad'ın savaş suçlusu general Ratko Mladiç'i teslim etmekte başarısız olması nedeniyle Sırbistan ile müzakereleri askıya aldığını açıkladı.

Alternatif küreselleşme talep eden binlerce kişi Yunanistan’ın başkenti Atina’da 4. Avrupa Sosyal Forumu’nda biraraya geldi. Forum, “İçinde birçok ayrı dünyaya yer olan tek bir dünya“ sloganıyla yapıldı. Endonezya da 6.2 büyüklüğünde deprem oldu. binlerce insan yaralandı, 5 binden fazlası öldü. Ermenistan'daki en büyük havayolu şirketi Armavia Havayolları'na ait 113 kişi taşıyan yolcu uçağı Rusya'nın  Karadeniz kıyısındaki Soçi kenti yakınlarında düştü. Kadima Partisi'nin lideri Ehud Olmert, İsrail Parlamentosu'nda yapılan oylamayla İsrail'in 12. Başbakanı oldu. Şaron’un koma hali devam etmekteydi. ABD’nin en önemli iklim araştırma kurumu Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, iklim değişikliğine yol açan karbon gazlarının salımının 2005 yılında da artış gösterdiğini açıkladı. Dünyanın ısınma hali de fena halde devam etmekteydi. Ayın Sözü:"Dünya tarihinde toplanmış en büyük veri tabanı... Yapılmış tüm telefon konuşmalarının veritabanı oluşturuldu."

Ulusal Güvenlik Ajansı'nın (NSA) gerçekleştirdiği telefon dinlemeleri üzerine konuşmayı kabul eden üst düzey yetkili dinlemenin çerçevesini çiziyor. (USA Today) Haziran 2006

ABD için Ortadoğu’daki sorun her geçen ay daha da kötüye gidiyordu. Önceden vurma, tek başına hareket etme gibi yeni muhafazakâr bakış açıları sessizce politik sahneden çekiliyor, Amerika’nın İran’la yaşanan krize askerî karşılık vereceği beklentisi gittikçe azalıyor, bir orta yol arayışı olduğunu gösteren adımlar atılmaya da bu ayda başlanıyordu. Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, uranyum zenginleştirmeye çabalarına ara vermesi halinde İran’la masaya oturmaya hazır olduklarını bildiriyor, diplomatik seçeneklerin hâlâ denenmesi gerektiğinin altını çiziyordu. Bu yeni tavırların ardında başka yeni zorunlulukların dayatmasının yattığını söyleyenlerin sayısı az değildi: meselâ Irak’ta tamamen kontrolden çıkmış işgâlin yarattığı dar politik alanla ABD’de Yüksek Mahkeme’nin ,Guantanamo’daki askeri mahkemeleri yasadışı ilan etmesi benzeri kararlarla oluşan hukuki çerçevenin kesişmesi gibi.

Hem bu öneriyi, hemen ardından da AB’nin ticarî teşviklerle bezeli önerisini reddeden İran uluslararası hukuktan doğan haklarını kullandığını savunmaya devam ediyordu..  Başkan Bush ise, Viyana’da gerçekleşen AB-ABD zirvesinin sonunda Guantanamo’yu kapatmak istediklerini açıklayarak ittifak arayışı içinde olduğunu gösteriyordu. Irak’taki durumsa hakikaten içler acısı idi. Doğuma giden hamile kadınları korkudan vuran ABD askerlerine ilişkin haberi, Hadisa Kasabası örneğinde olduğu gibi onlarca sivilin öldürülmesi haberleri izliyor, aylık ölüm rakamları her seferinde yeni rekorlar kırıyor, işgal altındaki ülkenin “bağımsız ve egemen” olduğunu iddia eden hükümeti dahi ABD işgâlinin sonuçlarını eleştiriyordu. Komşudaki yangının etkilerini değerlendiren Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Abdullah Gül,Irak’ta bugüne kadar öldürülen Türklerin sayısının 100’ü aştığını açıklarken, ticaretle cinayetler arasındaki bağlantıyı kurmak, açıklamayı okuyanlara kalıyordu.

İsrail’le Ankara arasında yaşanan Hamas krizi, Cumhurbaşkanı Sezer’in İsrail ziyaretiyle yumuşamış oldu. Ancak, ABD ve AB'nin yardımı kesmesi nedeniyle üç aydır maaşlarını alamayan Filistin güvenlik güçleri, Gazze'de büyük bir protesto gösterisi düzenledi. Havaya ateş açan polisler, parlamentonun da camlarını kırdılar. Olayların ardından memurlara maaş ödendi. Hamas ve El Fetih arasındaki gerginlik en az 5 kişinin canına mal oldu. Gazze’de tabiplik görevi yapan Filistinli doktor Usame Muammer ile kardeşinin İsrail ordusu tarafından kaçırılması neredeyse hiç haber bile olmadı ve Muammer kardeşlerin kendileri de adları da bir daha duyulmadı. Ama ertesi gün, İsrail ordusunda görev yapan Gilad Şalit isimli askerin İsrail cezaevlerinde yatan Filistinli mahkumlarla değiştokuş etmek üzere esir edilmesi – ya da İsrail’in terimiyle kaçırılması –  Batı ve İsrail ana akım medyasında manşet haber olmanın ötesinde bütün bölgede fitili ateşledi. İsrail, havadan ve karadan Gazze’yi vurdu, şeridin temel enerji kaynağı olan trafoyu da berhava etti. Gazzeliler bir daha su ve elektrik yüzü görmedi, ne o korkunç sıcaklarda, ne de daha sonra hava serinlediğinde. İsrail ordusu önceleri inkâr etse de daha sonra raporlarla kanıtlandığı üzere Gazze’de bir plaja attığı bombayla, kumsalda piknik yapan bir ailenin 19 ferdini öldürdü.

Ortadoğu’da bu tehlikeli gelişmeler olurken dünyanın diğer yerleri de hareketliydi. Şili'de yaklaşık bir milyon öğrenci, üniversitelere giriş sınavlarının ücretsiz olması, öğretim elemanı sayısının artırılması ve eğitim alanında reform yapılması talebiyle sokaklara döküldü. Şili'nin sosyalist devlet başkanı Michelle Bachelet, öğrencilerin taleplerinin, meşru ve savunulabilir olduğunu söylerken, öğrencilere sert müdahalede bulunan güvenlik güçlerinin komutanını görevden aldı. Somali'de, İslamcı gruplar başkent Mogadişu’nun kontrolünü ele geçirdi. BM’den bir heyet, hükümet yetkilileriyle görüşmek üzere Sudan'a gitti.  Heyet, yetkilileri insani krizin yaşandığı Darfur'da Afrika Birliği'ne bağlı barış gücü askerlerinin yerini,Birleşmiş Milletler gücünün alması için ikna  etmeye çalışacaktı. Darfur'da soykırım diye adlandırılan şiddet olaylarında en az 180 bin kişinin öldüğü, en az 2 milyon kişinin de evlerinden olduğu hesaplanıyordu. Bu arada, Karadağ'ın bağımsızlığını ilan etmesinden sonra Sırbistan da Sırbistan-Karadağ birliğinin mirasçısı olduğunu açıklayarak, tek başına egemenliğini ilan etti.

Şemdinli’de Umut Kitabevi’nin bombalanması ile ilgili davada, astsubaylar Ali Kaya ve Özcan İldeniz çete kurmak, adam öldürmek suçlarından 39’ar yıl hapis cezası aldı. Çetenin diğer elemanlarına dair bir çalışma yapılamadı. Başka bir gelişmede ise Ankara Eryaman'daki bir eve düzenlenen operasyonun ardından, 3’ü asker 4 kişi tutuklandı. Söz konusu kişiler “ülke birliğini bozmaya yönelik örgüt kurma ve patlayıcı madde bulundurma” suçlarından tutuklanırken, Örgütün lideri olduğu iddia edilen  Yüzbaşı Murat Eren, savcılık ifadesinde; Şemdinli olaylarından sonra silahlı kuvvetlere yönelik eleştirileri ve hükümetin politikalarını içlerine sindiremediklerini söyledi. Danıştay’a yönelik silahlı saldırıyla ilgili olarak aranan Ayhan Parlak, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na teslim oldu. Diyarbakır’da yaşanan olaylara karıştıkları iddiasıyla haklarında dava açılan çocuklar tahliye edildi.

Aynı günlerde AB, limanlarını Rum kesimine açmadığı için Türkiye ile Gümrük Birliği müzakere başlığını açmamayı kararlaştırdı. Avrupa Parlamentosu Türkiye Karma Komisyonu Eş Başkanı Joost Lagendijk, Türkiye'nin AB'ye üyelik sürecindeki gelişmelerin olumsuz olduğunu ve reformların durma noktasına geldiğini söylüyordu. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in bir kez daha görüşülmek üzere iade ettiği Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası yasası, Meclis Genel Kurulu’nda aynen kabul edildi. Danıştay örgüt üyesi olmaktan yargılanıp beraat eden Manisalı gençlerden 7’sinin, işkence gördükleri gerekçesiyle İçişleri bakanlığı aleyhine açtıkları tazminat davasında verilen 10’ar bin YTL tazminatı az bularak ek yasal faiz ödenmesine karar verdi.

Doğalgaz fiyatlarına, konutta yüzde 5, sanayide de yüzde 5,6 oranında zam yapılırken, Enerji Bakanlığı zamma gerekçe olarak, uluslararası petrol fiyatları ve döviz kurundaki artışları gösteriyordu. Antalya Belek’te yapımına başlanan golf sahaları nedeniyle ağaç kesimleri devam ediyordu. Belek için 4 ayrı koruma statüsü bulunmasına rağmen Çevre ve Orman Bakanlığı golf sahaları yapımı karşısında sessizdi. Bodrum Yarımadası ve Gökova Körfezi'nde kamu arazilerinin turizm tesisleri yapılmak üzere tahsis edilmesi kararına karşı bir imza kampanyası başlatıldı. Kampanyaya katılanların sayısı ilk haftalarda 100 bini aştı. Büyük uğraşlarla Türkiye’ye geri gelmesi sağlanan Karun Hazineleri'nin en değerli parçası Kanatlı Deniz Atı Broşu'nun Müze müdürü tarafından çalındığının ortaya çıkması etik tartışmalarını alevlendirirken, ABD Dışişleri Bakanlığı’nın 2005 yılı insan kaçakçılığı raporunda Türkiye, kadın ve çocukların zorla çalıştırıldığı ve cinsel istismara uğradığı merkez ülkeler arasında gösteriliyordu. Bir diğer tatsız rapor da Birleşmiş Milletler tarafından Dünya Çevre Günü dolayısıyla yayımladı. Küresel ısınma sebebiyle Dünya, öngörülenden de öte bir hızla çölleşiyordu.

Ayın Sözü:

"Bu hükümet tarafından yalanlarla kandırıldığımız ve hükümetin ihanetine uğradığımız kanısındayım... Emirlerin yasallığını ve doğruluğunu sorgulamak her askerin özellikle de subayların zorunlu görevidir."

ABD ordusu'nda üsteğmen olarak görev yapan Ehren Watada Irak'ta savaşmayı reddettiğini açıkladı. (Seattle Times) Temmuz 2006 

Temmuz ayında endişe verici şekilde artan yaz sıcaklarından çok, yeni bir savaşa daha ev sahipliği yapan Ortadoğu gündemin baş köşesine oturdu. İsrail, esir edilen askeri Gilad Şalit’i kurtarmak gerekçesiyle başlattığı Yaz yağmurları operasyonuna devam ederken, İsrailli yerleşimcilerin çekildiği bölgeleri de yeniden işgal ediyor, Filistinli milletvekilleri, bakanlar tomar tomar tutuklanıyordu.Ancak asıl savaş Lübnan sınırında Hizbullah gerillalarının, 2 İsrailli askeri rehin almasından sonra başladı.  Güney Lübnan hava saldırılarıyla yerle bir edildi. 37’si çocuk 60 sivilin öldüğü Kana Kasabası saldırısı dahi insanlık camiasını yeterince insanca, yeterince âcil hareket etmeye yetmedi; âcil toplanmayı dahi pek başaramayan BM’nin sonunda aldığı İsrail’i kınama kararı, Amerika’nın girişimiyle engellendi. İsrail apartmanlar, köprüler, yollar da dahil olmak üzere altyapı adına ne varsa hepsini bombaladı, dümdüz etti. Jiyeh Enerji Santrali’nin vurulması, Akdeniz’de tarihindeki en büyük kirlenmeye yol açtı. Etki ve izleri on yıllarca silinmeyecek bir çevre felaketiydi bu.

Neyi amaçladığı belli olmayan bu savaşın başında saldırıya sıcak bakan İsrail kamuoyu, Cenevre Sözleşmeleri de dahil bilumum insan hakları belgelerini çiğneyen, savaş suçları işleyen, üstelik – belki ülke tarihinde ilk kez –  askerî anlamda da başarısız olan Olmert hükümetini pişirmeye başlamıştı. İsrail misket bombası ve fosfor da dahil olmak üzere bilumum yasak silahları siviller üzerinde kullanıyor, bazı askerler ve subaylar “sivillere zarar veren operasyonlarda görev almak istemediği” gerekçesiyle cepheye gitmeyi reddediyorlardı.

Lübnan’da savaş devam ederken Kuzey Kore'nin kısa, orta ve uzun menzilli füze denemeleri yapması ortalığı daha da karıştırdı. ABD ve bölgedeki müttefiki Japonya bu denemelere karşı harekete geçilmesi gerektiğini düşünüyorlardı. Irak’taysa kontrol tamamen yitmiş, Bağdat sokaklarında yatan parçalanmış cesetleri dışında anılmaz ya da anılamaz olmuştu. Bağdat morgu o döneme kadar geçen süre zarfındaki dolululuk rekorunu bu ay kırdı. Amerikan askerlerinin Irak’ta gerçekleştirdiği insanlık dışı olaylar serisinin bu ay öne çıkan olayı, Amerikan askerlerinin bir ailenin tamamını öldürdükten sonra, evin kızına tecavüz edip onu da öldürmesiydi.

Türkiye açısındansa, bu ay Kuzey Irak’taki “durum” açık bir tartışma konusu haline gelmişti. Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari’nin Ankara ziyareti sırasında Türkiye hükümetinin sınır ötesi operasyon, Zebari’nin ise PKK’nın yasal siyasî plâna dahil edilmesi teklifi, gelecek aylarda işlerin daha sıkıcı hale geleceğini gösteriyor gibiydi. ABD’nin bir diğer terörle savaş cephesi Afganistan’da, Taliban’ın gücünü yeniden arttırdığını, hatta eski gücüne kavuştuğu gibi şaşırtıcı bilgiler resmi ağızlardan açıklanırken, ABD, komutayı hafiften NATO’ya devrediyor, kendi askerlerinin “Bin Ladin’i arama konusunda yoğunlaşacağını” bildiriyordu.

Aynı günlerde Endonezya’da iki çocuğun daha kuş gribinden öldüğü haberi, İspanya’nın H5N1 virüsü görülen 14. ülke olduğu haberiyle birlikte geliyordu. Samsun, Çorum, Karabük, Sivas derken, Kırım Kongo Kanamalı hastalığı Türkiye’de o dönem büyük paniğe yol açtı. Hastalık sonucu onlarca kişi öldü.  Meksika’da devlet başkanlığı seçimlerini ABD dostu sağcı Felipe Calderon’un yüzde yarım gibi çok az bir farkla kazandığı açıklandı, ama Meksika’da sinirler gergindi: Mexico City’nin popüler ve karizmatik eski valisi solcu aday Andres Manuel Lopez Obrador,hile karıştırıldığı gerekçesiyle hemen itiraz etti ve yeniden sayım istedi. Bu isteğinin kabul edilmemesi, daha sonraki aylarda ülke ve bölge tarihinde hiç görülmemiş, yeni bir duruma yol açacak, muazzam kitlelerin katıldığı protesto gösterilerinin ardından Lopez Obrador, Meksika’nın ilk “paralel hükümeti”ni kuracaktı.

Bu sırada Türkiye’de ilaç fiyatları yüzde 5 daha arttı. Hükümetin fındık politikasını protesto eden on binlerce çiftçi Ordu’da miting düzenledi. Üreticiler Ordu-Samsun karayolunu saatlerce trafiğe kapattı. Hükümete göre FİSKOBİRLİK, FİSKOBİRLİK’e göreyse hükümet sorumluydu. Ancak, ekonominin gidişatına dair kaygılar sadece çiftçilerin sorunu değildi. Temmuz Ayı’nda, yıllık enflasyon Ağustos 2004’ten bu yana ilk kez, yeniden iki haneye çıktı. Uşak'ın Eşme ilçesinde bir altın madeni herhalde bu darboğaz sebebiyle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler tarafından açıldı. Güler, “bütün altın rezervlerini son gramına kadar çıkaracaklarını” söylerken, siyanürle altın çıkarılmasını protesto eden karşı çıkan köylüler yolları kapattı. Türkiye’nin 10 milyar dolarla, Ortadoğu’nun 4., Avrupa’nın da 5. en büyük  savunma bütçesine sahip olduğuna dair haberler de o günlerde gazetelerde yerini alıyordu. Bu arada Rusya'yı ziyaret eden Venezuela lideri Hugo Chavez de, Rusya'dan 3 milyar dolarlık silah alıyordu. Silahın kıtası, bölgesi yoktu. Aynı günlerde, bir diğer açılış töreni de Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı’nın son durağı olan Ceyhan’a petrolün ulaşması sebebiyle gerçekleşiyordu. Küresel ekonominin durumu o sırada pek iç açıcı değildi. Petrolün varil fiyatı, yine rekorlar kırarak, 80 dolar seviyesine gelirken, ciddî bulunan ekonomistler petrol sonrası ekonomi tartışmasını iyice alevlendirmeye başlamışlardı.

Temmuz Ayı’nda Türklüğü aşağılama davalarına yenileri eklenmeye devam ediyordu. Noam Chomsky ve Edward Herman'ın ''Kitle Medyasının Ekonomi Politiği: Rızanın İmalatı'' adlı artık modern klasikler arasında sayılan kitabında yer alan bazı ifadelerden dolayı, yayınevinin yetkilisi ile kitabı yayına hazırlayan 2 kişi hakkında ''Türklüğü aşağılama'' ile ''halkı kin ve düşmanlığa tahrik'' ettikleri gerekçesiyle iddianame düzenlendi. Elif Şafak’ın Baba ve Piç romanında yarattığı karakterlerin söylediklerine de Türklüğü aşağıladığı gerekçesiyle soruşturma açılmasına karar verildi. Başbakan Erdoğan Leman dergisinin kapağında kullandığı karikatürde kendisini keneye benzeten çizer Mehmet Çağçağ aleyhine yeni bir dava açtı. Perihan Mağden’se bir makalesinde “basın yoluyla halkı askerlikten soğuttuğu” iddiasıyla yargılandığı davadan beraat etti. Emniyet, yayınladığı bir genelgeyle, suçüstü hali oluşmuş olsa dahi, askerlerin gözaltına alınmamasını istedi. Yaşar Büyükanıt Genelkurmay başkanı oldu. Cumhurbaşkanı Sezer, neredeyse tüm suçların terör kapsamında sayılabileceği mantığı üzerine kurulu Terörle Mücadele yasasını onayladı. Bir özgürlük problemi yaşanıyor mu tartışmasına ise, Bianet’in Basın Özgürlüğü Raporu, son üç ay içinde hakkında dava açılan gazeteci sayısının 67 olduğunu açıklayarak koydu.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, “Kürtlerin Kültürel Durumu” adlı raporunda Kürt sorununun çözümü için, buna güvenlik mantığıyla bakılmamasını talep etti. Öte yandan, Hakkari'nin Yüksekova İlçesi üzerinden, sınıra doğru yeniden askeri sevkıyat başlatıldı. Dünya Kupası İtalya’nın oldu. İyi başlayıp giderek tatsız ve mekanik bir futbolla devam eden ve öyle sonuçlanan şampiyonada Brezilya’nın yetersizliği ve bir de finalde Fransız futbolcu Cezayir göçmen çocuğu efsanevi Zidane’ın, ırkçılığı da bilinen İtalyan futbolcu Materazzi’ye, karısına ya da kız kardeşine sövdüğü için attığı müthiş kafa, kupanın en çok konuşulan konuları oldu. Şiddet, kaynak ve sebebinden bağımsız olarak ayın gündeminde ön sıralardaydı. Hindistan’ın Mumbay kentinde banliyö trenlerine 7 eşzamanlı saldırı düzenlendi. 200 kişi öldü, 620 den fazla kişi yaralandı.

ABD'de 11 Eylül saldırıları sonrası terörist olduğundan şüphelenilen kişilerin uluslararası telefon görüşmeleri ile bilgisayar yazışmalarının izlendiği tartışmalı güvenlik önlemleriyle ilgili soruşturma Başkan Bush tarafından bloke edildi. St.Petersburg’da gerçekleşen G-8 zirvesinin sonuç bildirisinde, ticaretin liberalleşmesine desteğin devam edeceği vurgulandı. Uluslararası barış için en büyük tehdidin kitle imha silahlarının yayılması ve uluslararası terörizm olduğu, bu konuda şüphede olanların gönlüne su serpmek için bildiriye eklenmişti.

Tabii yaz boyu Avrupa ve Amerika kıtalarını esir alan aşırı sıcaklar ve kuraklık sebebiyle afet ilân edilen bir mevsim yaşandığını, yüzlerce insanın sıcaklar sebebiyle öldüğünü ve tabii Çin’deki tayfunları hatırlamak da gerekiyor. Ölümler karada olduğu kadar denizlerde de etkili oluyordu. Temmuz ayında ton balığı soyunu afiyetle yiyip bitirdiğimizi de öğrendik. Balık neslini korumak için konulan kotalar bile etkili olmamış, kotaları bolca aşan ülkeler arasında yaz kuraklıklarını ağır bir şekilde yaşayan Türkiye’nin de bulunduğunu açıklanmıştı. Doğanın tükenişinin boyutları gittikçe netleşiyordu.

Ayın Sözü:

"Allah aşkına, biz bunu hak edecek ne yaptık? Biz bodrumda saklanırken, gece yarsını geçtikten sonra, saat 1'de patlamalar oldu. Ölenlerin çoğu yaşlılar, çocuklar ve kadınlardı. Çocuklardan bazılar hala oyun oynuyorlardı. Dünya bize bunu neden yapıyor?"

 

İsrail Hava Kuvvetleri tarafından bombalanan Kana Köyü'nde yaralanan Necwah Shalhoub soruyor... (Independent)

Ağustos 2006

Ağustos sıcaklarıyla birlikte, uluslararası siyaset mönüsünün ara sıcakları da yeniden masaya geldi: ABD ve Fransa’nın üzerinde uzlaştığı, âcil ateşkes çağrısı dahi içermeyen ve üstüne üstlük İsrail’e “Hizbullah’ın saldırılarına yanıt verme hakkı tanıyan” ateşkes tasarısı BM Güvenlik Konseyi’nde görüşülmeye başlandı. İsrail tarafından olumlu bulunan tasarı, Lübnan tarafından reddedildi. Bu süre zarfında, sivil can kaybı 1000’i aştı. İsrail'in hava saldırılarında yalnızca Lübnanlılar değil, bu sırada BM'nin Lübnan'daki geçici barış gücünde görevli 4 asker de hayatını kaybetti. 22 günlük saldırılarda en büyük can kaybı Kana'da meydana geldi. Kana Kasabası’na düzenlenen hava saldırısında, çoğu çocuk ve kadın 60 kişi öldü, katliam uluslararası kamuoyunda büyük tepki çekti. Lübnan tabiyetinden gayrı bir vatandaşlığa sahip olanları tahliye etme yarışları tüm hızıyla devam ediyordu. Savaş kârı özellikle Doğu Akdeniz’de limanı olan ülkeleri sarmış, bir çeşit turizm hamlesi olarak algılanan tahliyeler için rekabet yaşanır hale gelmişti. Sonuçta, Lübnan’da 1 milyona yakın insan mülteci konumuna düştü, ülkeden kaçabilecek kadar şanslı olanlar bu dev kalabalığın sadece beşte biriydi. İsrail başbakanı Ehud Olmert’in popülaritesi yüzde 40’ın altına gerilediği sıralarda, ateşkes ilân edildi.

Ancak İsrail, Lübnan’ı kara hava ve denizden abluka altında tutmaya devam edecek, 15 bin Lübnan askeriyle birlikte, BM gücü de güney Lübnan’a konuşlanacaktı. İsrail’de skandaller üst üste patlıyordu. Genelkurmay Başkanı Dan Halutz’un bombardıman operasyonlarıyla aynı anda borsa operasyonlarını da yürütmüş ve hisse senetlerini ehven fiyatlarla en uygun zamanda elden çıkarmış olması, Cumhurbaşkanı Moşe Katzav’ın ofis çalışanlarına defalarca taciz ve tecavüz operasyonları düzenlediğine ilişkin savcılık fezlekesi, sağcı-şahin içişleri bakanı Hayim Ramon’un, bakanlık memurelerinden birinin ağzına zorla kendi dilini sokması çok konuşuldu. Katzav Anayasa Mahkemesi’nin çağrılarına rağmen istifa etmedi, Ramon ise istifa etmek zorunda kaldı. Ramon’un “Lübnan’ın Güneyindeki kimse sivil değildir, o bölgedeki herkes teröristtir ve Hizbullah’la bağlantılıdır, dolayısıyla hedeftir,” şeklindeki haşin açıklaması ise basında pek rağbet görmedi.

İsrail, ateşkes kararının yürürlüğe girmesinden önceki son 24 saati, Lübnan’a en ağır saldırıları düzenlemek için kullandıysa da bunun bedeli çok ağır oldu: En az 39, belki de 42 askeri Hizbullah direnişçileri tarafından öldürüldü. İsrail ordusu belki de bu kadar kısa süre içinde tarihinin en büyük kayıplarını vermiş oluyordu. Dünyanın en güçlü ordularından biri, birkaç bin gerilla karşısında büyük bir başarısızlığa uğramış görünüyordu. Ülke içinde bu alışılmamış durum da ağır eleştiri konusu olmakta gecikmeyecekti. Mamaafih, ateşkes yürürlüğe girdikten sonra da durum vahametini korudu. İsrail tekrar saldırmakla tehdit ediyor, Lübnan başbakanı Fuad Sinyora, Olmert’in doğrudan görüşme çağrısını reddederek, Lübnan’ın, İsrail ile bir barış anlaşması imzalayacak son Arap ülkesi olacağını ilân ediyordu. Türkiye’de, hangi amaca hizmet edeceği gerçekten muğlak olan BM Barış Gücü’ne katılma kararı ateşkesle birlikte gündemi esir aldı.

Neyse ki, Kral Abdullah 40 yıl aradan sonra Türkiye’ye gelen ilk Suudi kral oldu. Bunun, o ağır havanın dağıtılmasına katkısı hatırı sayılır düzeydeydi . Aslında, Kral’ın ziyaretinden çok, olayla birlikte adını duyduğumuz, daha doğrusu 40 yıl sonra hatırladığımız Sevda Tepesi konuşuldu. Boğaz’da, SİT alanı statüsündeki arazinin sahibi olan Kral Abdullah orada bir ev sahibi olmak arzusundaydı doğal olarak. Büyükşehir Belediyesi ve Hükümet de Kral’a “gerekli kolaylığın” gösterilmesini istiyordu. Sevda Tepesi’ndeki müstakbel saray ya da malikanenin akıbeti, yıl sonuna kadar belli olmuş değildi.

Kral’ın ziyaretinden bir hafta kadar sonra, tarihî Hasankeyf kentini sular altında bırakacağı için yoğun tepkiyle karşılanan Ilısu Barajı ve hidroelektrik santralinin temeli, barajın mahkemelik olması gerçeğine rağmen Başbakan Erdoğan tarafından atıldı. Yaz boyu devam eden doğalgaz zamları yüzde 6,8 oranında yapılan yeni bir fiyat ayarlamasıyla devam etti. Aşırı iklim olayları Ağustos Ayı’nda dünyada binlerce can aldı. Asya’da Tayfunlar, Avrupa’da sonu hiç gelmeyecekmiş gibi görünen sıcaklar, Afrika’da seller hakimdi. Dünyanın ilk iklim mültecileri, iklimin değişikliğinin baş sorumlusu olarak gösterilen ABD'den çıktı. Geçen yıl Katrina kasırgasının vurduğu Louisiana ve Mississippi eyaletlerinden 1 milyon insanın kaçarak mülteci konumuna düştüğü, bunların 375 bininin henüz evlerine dönmediği, 250 bin kadarının da asla evlerine dönemeyeceği ortaya çıktı. Amerikan yönetimini eleştirenler onu, enerji politikalarını değiştirmeye çağırdı.

Türkiye’de artık rutin bir şekilde devam eden “Kürt Sorunu” linçlerin de artmasıyla, etnik çatışma tehlikesini gündeme taşıdı. Adana'da PKK lehine bildiri dağıtırken açılan ateş sonucu başından vurulan 15 yaşındaki bir çocuk öldü. Soruşturmalar durmaksızın devam etti. Ülkede en azından son 20 yılın en sıcak Ağustos ayının yaşandığı belirtilirken, Orman Genel Müdürlüğü, Türkiye genelinde bu yıl bin 657 orman yangını çıktığını ve 4 bin hektardan fazla alanın yandığını açıkladı.

Ağustos’ta yayımlanan bir araştırmaysa Avrupa genelinde baharın otuz yıl öncesine göre sekiz gün kadar erken geldiğini ortaya koydu. Sağlık Bakanlığı, 2 yıldır Çernobil faciasının Türkiye’ye etkileri üzerine yürüttüğü araştırmanın sonuçlarını açıkladı. Sağlık Bakanı Recep Akdağ’a göre Çernobil Türkiye’de kanser sayısını arttırmamıştı. Yıllar içinde tutulan raporların kalitesi artmış, bu sebeple vaka sayısında artış varmış gibi görünmüştü. Akdağ’ın kansere dair şiarı ''Asıl Çernobil, cebinde sigara taşıyan her vatandaşın cebindedir'' şeklindeydi.

Sökülmek üzere Hollanda’dan Türkiye’ye gönderilen Otopan isimli geminin asbest yüklü olduğu ortaya çıkarken, Çevre Bakanlığı’nın gemiyi Türkiye’ye sokma iznini nasıl verdiği anlaşılamadı. Ancak, zehirli atıklara karşı medyada oluşmaya başlayan hassasiyet, gemide beyan edilenden fazla asbest olduğunu ortaya koyup, bir-iki kriz de yaratınca, Bakanlık, geminin yurda girişine asla izin vermeyeceğini açıkladı. Ağustos verileri, Türkiye’de açlık sınırının, 574 YTL’ye, yoksulluk sınırının ise 1.869 YTL’ye ulaştığını gösteriyordu. Memur sendikalarıyla hükümet arasındaki gerçekleşen toplu görüşmeler anlaşmazlıkla sonuçlandı. Hükümet uyum yasalarını çıkarmadığından, memur maaşlarını kendi meşrebine göre belirlemeyi uygun buldu. Bu arada yurdun çeşitli yerlerinde patlamalar ve linçler devam ediyordu.

Irak’ta durum her zamanki gibiydi, yani gün geçtikçe kötüleşiyordu. Resmî rakamlara göre, Bağdat morguna temmuz ayında 1815 ceset getirildi. İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, BM Güvenlik Konseyi’nin, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurmasına ilişkin ültimatomunu reddetti. 11 Eylül saldırıları ile ilgisi olduğu iddiasıyla 2002 yılında gözaltına alınıp, Guantanamo Üssü’nde 4 yıldır tutulduktan sonra serbest bırakılan Murat Kurnaz'ın Almanya’nın Bremen kentindeki ailesinin yanına döndüğü öğrenildi. Geçen süre içinde Kurnaz’la ilgili herhangi bir suçlama yapılmamış, yattığı süre ve koşullar Kurnaz’ın yanına kâr kalmıştı. Afganistan'daki Tolukan köyünde Mayıs ayında 30 kadar köylüyü “yanlışlıkla öldüren” ABD Ordusu, hatası karşılığı 3.000’er dolar tazminat ödedi. Tabii terörle mücadele gibi, “teröristler” de boş durmuyorlardı. İngiltere’de 10 dan fazla uçağın eş zamanlı patlatılmasını içeren eylemin son anda engellendiği açıklandı. Olay tam anlaşılamamış olsa da sonuç net olarak ortadaydı. El bagajları, su ve lens solüsyonlarının bile uçaklara sokulması yasaklandı. Bu operasyon sonucunda Heathrow Havaalanı’nın mahzenlerinde kaybolan 10 bin bavuldan bir daha asla haber çıkmayacak, terör zanlılarının akıbetleri hakkında da yeni bir bilgiye yıl sonuna kadar ulaşılamayacaktı.

Ay sonunda kozmik bir haber geldi: Uluslararası Astronomi Birliği,1930'dan beri gezegen olan Plüton'un artık “gezegen” olmadığına karar verdi.

Ayın Sözü:

"Golf tesisleri ormanlık bölgeler için ideal koruma yöntemidir... Çünkü bu yatırımlar orman yangını olasılığını azaltıyorlar... Çevre bilinci yüksek olan golfçüler ve golf sahası çalışanları gönüllü yangın gözcüleridir." Turizm Yatırımcıları Derneği Başkanı Oktay Varlıer, orman yangınları için köklü bir çözüm öneriyor. (Hürriyet)"72 milyon insanın silahlanması taraftarıyım. Eninde sonunda herkesin bir düşmanı olacak."  Türk Enerji-Sen Başkanı Bircan Akyıldız, güvenlik sorunu için köklü bir çözüm öneriyor. (Akşam)

Eylül 2006

Ayın Sözü:

"Biz buradayız, belediye nerede... Belediye bölücülük yapma işini yap... Görülen yerleri değil, her yeri temizleyin..."

“Kentteki pis görünüm üzerine harekete geçerek Hakkari caddelerinde 'temizlik harekatı’ gerçekleştiren 500 kadar asker ve asker ailesi Hakkari Dağ ve Komando Tugayı Komutanı Tuğgeneral Azmi Utku Cinek komutasında ellerine eldiven geçirip poşet alarak çöp topladı, halka poşet dağıttı... (Hürriyet)

Ekim 2006

"Güvenlik Konseyi yararsız, sert kararlar almak ya da benzeri yaklaşımlarda bulunmak yerine Kuzey Koreli bilim adamları ve araştırmacıları kutlasa daha iyi olur."

Pak Gil Yon, Kuzey Kore'nin BM Büyükelçisi. Nükleer silah denemesinin ardından açıklama yapıyor.... (AA)

Kasım 2006

Kasım ayına girerken Türkiye aşırı iklim olaylarının küresel ısınmayla bağlantısını ilk kez tartışmaya başladı. Kurak geçen yazın ardından gelen seller bir terslik olduğuna herkesi ikna etmeye başlamış gibiydi. Diyarbakır, Şırnak ve Batman’da yaşanan seller 43 cana mal oldu ve büyüme mitosuyla başı dönmüş kamuoyuna Türkiye’den bir sefil üçüncü dünya manzarası sunmakta gecikmedi. İstanbul’da sağanak yağışlar, özellikle Beykoz, Sarıyer, Kemerburgaz ve Şile’yi sular altında bıraktı. Sadece Beykoz’da bin kadar ev sular altında kaldı. İskenderun’da, metrekareye 170 kilo yağış düştü, en az 700 ev kullanılamaz hale geldi. Neredeyse tüm Türkiye’de okullar tatil edildi. Bu arada Kocaeli'nde yaşanan kuraklık nedeniyle, kente içme suyu sağlayan Yuvacık Barajı'nda 10 günlük su kaldığı bildirildi. İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu toplantısına katılan Çevre Bakanı Osman Pepe, küresel ısınmanın korkunç etkilerine dikkat çekerek, dünya sanayiinde hızlı büyümeye paralel olarak, sıcaklıklarda belirgin bir artış gözlemlediklerini açıkladı. Ancak Bakan Pepe, Türkiye'nin sera gazlarıyla ilgili yegâne uluslararası anlaşma olan Kyoto Sözleşmesi'ne şu anda taraf olmasının mümkün olmadığını söyleyerek, ''Türkiye'nin, AB üyesi olmadan Kyoto'ya taraf olabilecek noktaya geleceğini bugün zannetmiyoruz'' da diyordu. Pepe küresel ısınmaya karşı, dünyada yerel plânlama yapan ilk kurum olarak, ulusal plân hazırladıklarını açıkladı. Aralık ayı biterken küresel soruna ulusal çözüm getiren plândan hâlâ haber yoktu...

Çevre Bakanlığı Çevre Yönetimi, Türkiye'nin sera gazı emisyonun 350 milyon tona ulaştığını bildirdi.1990'lı yıllarda 170 milyon ton olan salımlar kuruma göre henüz gelişmiş ülkeler seviyesine ulaşmamıştı. BM 12. Uluslararası İklim Konferansı, Kenya'nın başkenti Nairobi'de başlamadan önce, Küresel İklim Yürüyüşü48 ülke ile birlikte İstanbul’da da gerçekleştirildi. Nairobi’de iklim değişiminin vahameti üzerine korkutucu konuşmalar dışında, 2012’de sona erecek Kyoto Sözleşmesi sonrası yapılacaklara ilişkin somut bir adım atılamadı.

Türkiye’de AB ile yaşanan gerginlik sürerken medya Papa’nın Türkiye’yi ziyaret edecek olmasının gerginliğine kapıldı. Kriz teorileri havada uçuşuyordu. Papa 16ncı Benedict, ziyareti sırasında Türkiye’nin AB üyeliğini desteklediğini açıkladı, Ayasofya’da dua etmedi. Üstelik Sultanahmet Camii’nde kıbleye dönerek dua dahi etti ve semavî mucizelerden birini andırır bir dönüşümle bir anda Türkiye’nin en yoğun sempati duyduğu insanlardan biri haline geldi.

Kasım’da, Türkiye’yi ne kadar doğal olduğu tartışmaya açık âfetler dışında AB sürecinde de ciddî sorunlar bekliyordu. AB Komisyonu ilerleme raporu ve strateji belgesini Kasım’da açıkladı. Rapor, Türkiye’nin reformlar konusunda isteksiz davrandığını söylüyor, limanların Kıbrıs Rum Kesimine açılmamasına 2006 yılı bitmeden bir tepki vereceğini açıklıyordu. Dönem başkanı Finlandiya, limanların açılması için son tarihi 6 Aralık olarak ilân etti. Bir süre sonra, Finlandiya plânının gerçekleşemeyeceği anlaşıldı. Tansiyon gittikçe yükseliyordu. Sonuçta, AB dönem başkanı Finlandiya, Kıbrıs konusunda taraflarla sürdürdüğü görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlandığını bildirdi. AB, “Görüşmelerde ilerleyebilecek bir zemin olmadığını görüyoruz, artık yapabilecek bir şeyimiz yok" diyordu. AB Komisyonu, Türkiye’nin hiçbir müzakere başlığının kapatılmamasını kararlaştırdı. Komisyon adına açıklama yapan genişlemeden sorumlu üye Olli Rehn, Türkiye ek protokolden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmedikçe sekiz müzakere başlığının da açılmayacağını vurguladı. Komisyonun bu kararı, 11 Aralık'ta toplanacak AB genel işler konseyine tavsiye olarak sunulacak ve nihaî karar burada verilecekti. Başbakan Erdoğan’a göre, “bunu askıya alma olarak değerlendirmemek” gerekiyordu. Erdoğan Türkiye’nin aynı istikrarla yoluna devam edeceğini belirtti.

İsrail, Filistin’le ateşkes ilân ettiğini açıkladı. Anlaşmaya göre İsrail Gazze’deki operasyonları durduracak ve askerlerini çekecekti. Ateşkesin yürürlüğe girmesine rağmen Gazze’den İsrail’e roket saldırıları sürerken, İsrail ordusu da Gazze’de operasyonlarına devam etti. Beyt Hanun'da sabaha karşı tanklarla evleri vurarak kadın ve çocukların çoğunlukta olduğu 19 sivili öldüren İsrail, bu insanları “teknik bir aksaklık” yüzünden öldürmüş olduklarını açıkladı. BM Güvenlik Konseyi’nde İsrail’in Beyt Hanun saldırısı nedeniyle kınanmasını öngören tasarı, ABD tarafından veto edilirken, İsrail, Beyt Hanun’da inceleme yapmak isteyen BM heyetine de izin vermedi. Kasım Ayı’nda Gazze Şeridi operasyonlarında, büyük çoğunluğu sivil, en az 105 Filistinli öldürüldü. Filistin Sağlık Bakanlığı âcil yardım görevlilerince verilen bilgiye göre, ölenlerin üçte birini çocuklar oluşturuyordu. İsrail’in Gazze’de Haziran ayında kaçırılan askerini arama iddiasıyla devam ettirdiği operasyonlarda en az 400 Filistinli ölmüştü. Kolsuz, bacaksız kalanların sayısıysa bine yakındı...

Irak’ta da durum en az Filistin’deki kadar karanlıktı. Kan hiç durmadan akıyor, saldırılarda her geçen gün daha fazla insan ölüyordu. Farklı mezheplerden oldukları için insanlar kaçırılıp işkenceyle öldürülüyor, olmadık yerlerde bombalar patlıyor, kolları bacakları kopartıyor, silahlı baskınlar artarak devam ediyordu. Kasım Ayı içinde Yüksek Öğretim Bakanlığı dahi basıldı. Kamyonetlerle gelen silahlı kişiler yaklaşık 150 çalışanı kaçırdı. Artık üniversiteler de güvenlik sebebiyle kapalıydı. Bağdat’ta en kanlı bombalı saldırılardan biri Kasım ayında gerçekleşti. Şii lider Mukteda Es Sadr’ın Mehdî Ordusu’nun kalesi olan Sadrkent’deki bir pazar yerinde 3 bombalı aracın artarda patlatılmasıyla 202 kişi öldü. “Ayrılığın yayılmasının önlenmesi” için yapılan birlik çağrılarıysa havada kalmıştı.

Devrik diktatör Saddam Hüseyin, 1982’de 148 Şii’nin öldürüldüğü Duceyl katliamı ile ilgili davada, idam cezasına çarptırıldı. Diğer katliam davalarına devam edilecekti. Fakat, verilen cezanın idam olması bir yana, savunma avukatlarından üç kişinin arka arkaya katledildiği bir davada, mahkemenin muhakeme yeteneğine dair şüpheler sebebiyle adalet tecellisi pek hissedilemedi. Yıl sonuna doğru, Noel’den hemen sonra idam cezası temyizde onaylanacak, böylece Saddam’ın, 70 yaşına gireceği yeni yılın ilk ayı içinde asılacağı açıklanacaktı.

İşgal güçlerinin Irak’ta içine düştükleri balçık bataklık ve birbiri ardından açığa çıkan yalanlar, temel hak ve özgürlüklere karşı girişilen ardı arkası kesilmeyen tasallutlar, hatırı sayılır bir gecikmenin ardından nihayet etkisini gösterdi: ABD’de yapılan Kongre ara seçimlerini Demokrat Parti kazandı. Temsilciler Meclisi’nde ve Senato’da çoğunluk Başkan Bush’un Cumhuriyetçi Parti’sinden rakip Demokrat Parti’ye geçti. Bush, başarısızlığın sorumluluğunu üstlenirken, Irak vahşetinin baş mimarlarından Savunma bakanı Donald Rumsfeld’in istifa ettiğini açıkladı.

Şiddet, bu ayda da dünyanın peşini bırakmadı. Lübnan'da Suriye karşıtı olarak bilinen, Hıristiyan sanayi bakanı Piyer Cemayel arabasında suikast sonucu katledildi. Beyrut'ta düzenlenen cenaze törenine yüz binlerce kişi katıldı. Törende Suriye ve Hizbullah karşıtı sloganlar atıldı. Saldırıyı kimin düzenlediği anlaşılamadı. Lübnan’da 15 yıl süren iç savaşın bitmesinden 15 yıl sonra bir ikincisinin barut ve kan kokulu işaretleri duyulmaya başlıyordu. Ortadoğu’daki bölge komşuları Irak ve Filistin’den de aynı kokular yükselmekteydi zaten.

Öte yandan İran, yakın zamanda nükleer yakıt programını tamamlayacağını açıklarken, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, İran'ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini sürdürdüğünü ve kurum ile işbirliği yapmayı reddettiğini açıkladı. Yine de umut, her zaman olduğu gibi kendisini var etmek için sebep buluyordu. Nikaragua'da yapılan devlet başkanlığı seçimini, Sandinista’ların adayı Daniel Ortega, Ekvator'da gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimini ise Chavez'e yakınlığıyla bilinen, sosyalist Rafael Correa’nın kazandığı açıklandı. Latin Amerika’nın pek de çaktırmadan oldukça kısa sayılabilecek bir sürede “ABD’nin Arka Bahçesi” diye nitelendirilen, yolsuzluklara batmış  bir diktatörlükler topluluğu olmaktan çıkıp, ilerici ve sosyal yönleri ağır basan bir genç ve dinamik bir ülkeler topluluğuna dönüşmesi, her yerde ilgiyle izleniyor, arada Irak ve Afganistan savaşlarının tek olumlu yan etkisi olabilir mi diye de soranlar oluyordu.

Olumlu gelişmelerden söz etmişken, Pakistan parlamentosunun tecavüz ve zinaya dair hukuku İslamî şeriata göre değil, medenî hukuka göre düzenleme kararını bu ay içinde aldığını belirtmek gerekir. Artık, tecavüz mağduru kadınların kendilerini temize çıkartmak için 4 erkek tanık bulmaları gerekmeyecekti. Ayrıca, yine bu ay içinde, savaş bittikten çok sonra da muntazaman öldürmeye devam eden patlamamış salkım bombası, kara mayını gibi silahların, hiç olmazsa savaştan sonra temizlenmesini zorunlu kılan uluslararası antlaşmanın yürürlüğe girmesi de küçük ve fakat umutlu bir nottu.

Öte yandan, Türkiye’de çevre krizi genişleyerek devam ediyordu. Ormanı yağmalayarak yapılan villa kasabaları, siteler birdenbire herkesin dikkatini çekivermişti. Televizyon, gazete ve radyolarda Acarkent’te 13 villası bulunan eski Orman Bakanı Hasan Ekinci’nin tapularına iptal davası açıldığı ve davanın devam ettiği bildirildi. Kocaeli'nde yaşanan kuraklık nedeniyle, kente içme suyu sağlayan Yuvacık Barajı'nda 10 günlük su kaldığı bildirildi. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Başkanvekili İlyas Şeker, barajda  kuraklık nedeniyle suyun tükenme noktasına geldiğini söyledi.Erzincan’ın Kemaliye ilçesinden geçen Fırat nehri ile Keban Baraj Gölü’ne  kimyasal atıklarını attığı tespit edilen Sivas’ın Divriği ilçesindeki demir çelik maden işletmelerinin faaliyetleri durduruldu. Enerji bakanı hükümetin Kocaeli’deki çok yönlü, son derece karmaşık sorunu çok basit bir formülle, yani kuyudan taşıma su formülüyle hiç olmazsa geçici olarak çözeceğini söylüyordu, ama mega projelerle ve sınırsız büyüme vizyonuyla yetişmiş kuşaklarda belki ilk kez sürdürülebilirlik ve bedel ödeme gibi kavramların nüvesinin belirmekte olduğunu gösteren işaretler de yok değildi.Ayın Sözü:

"Anayasa'nın 9. Maddesi savunma için kullanılmak üzere asgari düzeyde silah sahibi olmayı yasaklamıyor... Hatta, bu sınırlar içinde kalınırsa nükleer silahlara dahi sahip olunabilir..."

Taro Aso, Japonya Dışişleri Bakanı. Nükleer silahlarla vurulmuş tek ülke Japonya'nın yeni açılımlarını anlatıyor.. (AP)

Aralık 2006

Ayın Sözü:"Çocukluğumda ve gençliğimde hissettiğimin tersine benim için artık dünyanın merkezi İstanbul..."

Orhan Pamuk'un Nobel konuşmasından. (Radikal)